Thực hiện tổng kết thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 20 tháng 01 năm 2003 của Bộ Chính trị khóa IX về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2001-2010; ngày 29/9/2021, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh tổ chức 02 buổi Tọa đàm trực tuyến với các chủ đề: "Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045" và "Xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045" .
Đồng chí Nguyễn Thành Phong - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương
phát biểu tại tọa đàm
Tham gia chủ trì Tọa đàm có đồng chí Nguyễn Thành Phong - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; đồng chí Huỳnh Thành Đạt - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; đồng chí Vũ Hải Quân - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh; đồng chí Phan Thanh Bình - Nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội. 02 buổi Tọa đàm được tổ chức trong cả ngày 29/9/2021 theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với sự tham dự của hơn 300 đại biểu là lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh; lãnh đạo tỉnh/thành ủy, Ủy ban nhân dân và các sở, ngành của 13 tỉnh, thành vùng Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL). Bên cạnh đó, Hội nghị còn có sự tham gia của đại diện các doanh nghiệp, hiệp hội, trường đại học, viện nghiên cứu, chuyên gia trong nước và quốc tế.
Phát biểu khai mạc tại Tọa đàm, đồng chí Vũ Hải Quân - Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh, Vùng ĐBSCL có 13 tỉnh, thành phố chiếm 12% diện tích, là đồng bằng châu thổ lớn thứ ba trên thế giới. Tài nguyên thiên nhiên phong phú của ĐBSCL không chỉ hỗ trợ sinh kế cho gần 18 triệu dân trong vùng mà còn đóng góp vào sự ổn định và phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) nhanh chóng, đảm bảo quốc phòng, an ninh ở Việt Nam trong nhiều thập kỷ vừa qua. ĐBSCL có lợi thế về phát triển nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm , du lịch và năng lượng tái tạo; là trung tâm sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản lớn nhất của Việt Nam với việc đóng góp 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản, 60% sản lượng cá xuất khẩu và 70% các loại trái cây của cả nước. ĐBSCL còn đóng góp khoảng 20% tổng lượng gạo thương mại toàn cầu và góp phần quan trọng đảm bảo lương thực quốc gia và thế giới.
Phát biểu chỉ đạo chương trình tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thành Phong - Ủy viên Ban Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, ĐBSCL là vùng kinh tế quan trọng trong sự phát triển bền vững, là vùng có vị trí địa chính trị và an ninh - quốc phòng rất quan trọng của đất nước. Nhận thức được tầm quan trọng của ĐBSCL, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đặc biệt đến vùng ĐBSCL. Nhiều chủ trương chính sách, nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội của vùng, nhất là trong bối cảnh khu vực này đang và dự báo tiếp tục chịu tác động nặng nề nhất của suy thoái môi trường và biến đổi khí hậu so với nhiều nơi khác trên thế giới và các vùng khác của Việt Nam. Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 20/01/2003 của Bộ Chính trị khóa IX về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL thời kỳ 2001-2010; Kết luận số 28-KL/TW, ngày 14/8/2012 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL thời kỳ 2011-2020 là một trong những chủ trương lớn định hình chiến lược phát triển ĐBSCL của Đảng và Nhà nước. Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.
Sau 17 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, 8 năm thực hiện Kết luận số 28-KL/TW và 3 năm thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP, vùng ĐBSCL đã có sự phát triển rõ rệt, đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng, đặc biệt là nông nghiệp và nông thôn. Kinh tế tăng trưởng khá với chất lượng được nâng lên, mô hình tăng trưởng dần chuyển đổi từ chiều rộng sang chiều sâu; cơ sở vật chất, kỹ thuật được tăng cường; diện mạo đô thị và nông thôn có nhiều đổi mới; văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ; mức sống của người dân ĐBSCL ngày càng được nâng lên; quốc phòng - an ninh được bảo đảm, góp phần tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và dân sinh; tăng cường hội nhập quốc tế và liên kết vùng ĐBSCL. Tuy nhiên tốc độ tăng trưởng còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của vùng, bên cạnh đó còn tiềm ẩn nhiều rủi ro thiếu bền vững từ mô hình phát triển. ĐBSCL đang có nhiều cơ hội để phát triển nhưng đang đối mặt với nhiều rủi ro từ suy thoái tài nguyên - môi trường và tác động của BĐKH do đây là vùng đất rất mẫn cảm với sự thay đổi tự nhiên. Tài nguyên và môi trường vùng ĐBSCL đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng chưa từng có trong quá trình hình thành và phát triển của vùng đất này. Nếu những thách thức về tài nguyên - môi trường và BĐKH không được giảm nhẹ sẽ làm cho tương lai ĐBSCL trở nên bất trắc, đe dọa đến mục tiêu phát triển bền vững, an toàn, thịnh vượng mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
Quang cảnh tọa đàm
Phát biểu với các nhà khoa học, chuyên gia, các đại biểu dự chương trình tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thành Phong nhấn mạnh, là cơ quan tham mưu chiến lược của Đảng trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, Ban Kinh tế Trung ương luôn trân trọng và mong nhận được sự ủng hộ và đồng hành của các ban, bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế. Tọa đàm hôm nay cần những ý kiến thẳng thắn, xác đáng, có tính tiên phong, đột phá, phản ánh đúng tình hình thực tiễn về bảo vệ môi trường và ứng phó BĐKH tại ĐBSCL hiện nay và những dự báo, giải pháp cho tương lai".
Tại các buổi tọa đàm, các đại biểu, diễn giả, các nhà khoa học tập trung báo cáo, thảo luận từ các kết quả nghiên cứu, làm rõ hơn những thành tựu và hạn chế trong quá trình nghiên cứu về Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2016 - 2020. Đề xuất và kiến nghị các chính sách, chiến lược bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Tham gia phần trao đổi, thảo luận của Tọa đàm là các chuyên gia, các nhà khoa học trong nước và quốc tế, bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, viện nghiên cứu, Trường đại học với sự điều hành của các nhà khoa học uy tín trong các lĩnh vực của Tọa đàm.
Kết luận các buổi Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thành Phong - Ủy viên Ban Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, lợi thế về tài nguyên đất đai cũng như nguồn nước ĐBSCL ngày càng giảm đi; dịch bệnh, biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt hơn; tốc độ nước biển dâng nhanh hơn so với dự báo trước đó, dẫn đến tình trạng ngập lụt, sạt lở. Đó là thách thức rất lớn. Bên cạnh đó là sự suy giảm nguồn nước từ hạ nguồn sông Mê Kông diễn ra nhanh hơn. Trong 5 năm qua, đã chứng kiến 02 đợt hạn mặn lịch sử vào năm 2015-2016 và 2019-2020. Thách thức nữa từ chính vấn đề nội tại của ĐBSCL do một thời gian dài phát triển theo hướng thâm dụng tài nguyên, hoạt động kinh tế với cường độ cao, nảy sinh các hệ lụy từ môi trường, từ vấn đề sụt lún, sạt lở cùng với hiện trạng sản xuất nhỏ lẻ và thiếu liên kết một cách thực chất với nhau. Vấn đề liên kết phối hợp giữa các địa phương trong vùng cũng đang đặt ra nhiều vấn đề để chúng ta suy nghĩ và có những giải pháp kiến nghị trong thời gian sắp tới khi tổng kết Nghị quyết 21/NQ-TW.
Theo đồng chí, với các thách thức nêu trên, đòi hỏi phải nhận diện một cách có hệ thống và phải có một chiến lược dài hạn; sự tiếp cận đa ngành và sự phối hợp, giải quyết liên ngành để có thể giải quyết được vấn đề. Sự thay đổi về tư duy sản xuất nông nghiệp chủ yếu là sản xuất nông nghiệp thuần túy, chủ yếu là sản xuất lúa sang tư duy phát triển nông nghiệp đa dạng, đáp ứng được nhu cầu thị trường. Phải tôn trọng quy luật tự nhiên phù hợp với điều kiện thực tế; tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên, chọn mô hình thích hợp, thích ứng với tự nhiên, thân thiện với môi trường và phát triển bền vững với phương châm là chủ động sống chung với lũ, ngập, nước lợ, nước mặn và nghiên cứu các kịch bản, có các giải pháp ứng phó hiệu quả với thiên tai như bão lũ, hạn hán, xâm nhập mặn…
Đồng chí Nguyễn Thành Phong trân trọng cảm ơn các ý kiến, kiến nghị tâm huyết, sâu sắc của các địa biểu tham dự Tọa đàm. Những kết quả từ Tọa đàm là nguồn thông tin, tư liệu rất có giá trị phục vụ đề án Tổng kết Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 20/01/2003 của Bộ Chính trị khóa IX./.
Trung tâm Thông tin, Phân tích và Dự báo kinh tế