Tại Quy định số 64-QĐ/TW ngày 20/02/2003 của Ban Chấp hành Trung ương về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Đảng ủy Khối cơ quan Trung ương, Ban Bí thư đã quy định chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Đảng ủy Khối Cơ quan Trung ương như sau: “Đảng ủy khối cơ quan Trung ương là cấp ủy cấp trên trực tiếp của các đảng bộ, chi bộ trong các cơ quan Trung ương (thuộc Khối), đặt dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương mà trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư; có chức năng lãnh đạo các tổ chức cơ sở đảng trong các cơ quan Trung ương (thuộc Khối) phát huy vai trò hạt nhân chính trị lãnh đạo cán bộ, đảng viên và công nhân viên trong cơ quan, đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xây dựng đảng bộ trong sạch, vững mạnh gắn với xây dựng cơ quan và đoàn thể ở các cơ quan, đơn vị trong khối vững mạnh”.
Ban Chấp hành Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2020-2025
Quá trình hình thành và phát triển của Ðảng bộ Khối các Cơ quan Trung ương cũng gắn liền với quá trình phát triển của lịch sử Ðảng ta. Ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký nhiều sắc lệnh, quyết định thành lập một loạt các cơ quan bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương và trực tiếp lãnh đạo đưa hệ thống cơ quan này vào hoạt động hiệu quả, tích cực.
Ngày 7/11/1948, tại Tuyên Quang - Thủ đô kháng chiến, Ban Thường vụ Trung ương Cứu quốc Hội đã ban hành Chỉ thị số 35-CT.TW về việc thành lập Liên chi cơ quan Trung ương gồm 6 chi bộ để thuận tiện cho việc sinh hoạt Đảng. Liên chi Cơ quan Trung ương cũng là tiền thân của Ðảng bộ Khối các cơ quan Trung ương ngày nay.
Việc thành lập Liên chi cơ quan Trung ương là một trong những chủ trương quan trọng của Trung ương Đảng và Bác Hồ nhằm đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng và nguyện vọng của các chi bộ, đảng viên đang sinh hoạt tại các Cơ quan Trung ương ở Việt Bắc. Ngay từ khi thành lập và tổ chức hoạt động - chủ yếu là tại Chiến khu Việt Bắc, Liên chi Cơ quan Trung ương đã xác lập được vai trò, vị trí quan trọng; luôn được Đảng, Bác Hồ quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, thường xuyên. Sự ra đời của Liên chi Cơ quan Trung ương có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng ở các cơ quan Trung ương, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng để lãnh đạo toàn quốc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Từ khi thành lập, Đảng bộ Khối đã trải qua các giai đoạn lịch sử, những mốc son quan trọng: Tháng 6/1953, Liên chi được phát triển thành Đảng bộ các cơ quan Chính, Dân, Đảng Trung ương; năm 1962, Đảng bộ chuyển về trực thuộc Đảng bộ thành phố Hà Nội; năm 1964 trở về trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương; năm 1978, Ban Bí thư quyết định giải thể các cơ quan Chính, Dân, Đảng Trung ương, chuyển các tổ chức đảng về trực thuộc Ban Bí thư và Đảng bộ thành phố Hà Nội. Đến năm 1982, Trung ương quyết định thành lập Đảng ủy cấp trên của mười Đảng bộ Cơ quan Trung ương theo khối công tác (gọi tắt là Đảng ủy Khối trực thuộc Trung ương).
Thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4, 5 (khóa X), ngày 11/4/2007, Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 47-QĐ/TW về lập Đảng bộ Khối các Cơ quan Trung ương trên cơ sở sắp xếp, tổ chức lại 7 Đảng bộ Khối (Khối I, Kinh tế, Tư tưởng, Khoa giáo, Dân vận, Nội chính, Đối ngoại) và Ban Cán sự Đảng ngoài nước.
Ngay sau khi được tổ chức lại, Đảng ủy Khối đã tập trung củng cố, kiện toàn đội ngũ cấp ủy các cấp, từng bước xây dựng hệ thống tổ chức tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả, hoạt động dần đi vào nền nếp. Phương thức lãnh đạo có nhiều đổi mới, tập trung vào những vấn đề đang vướng mắc, mới nảy sinh từ thực tiễn. Các cấp ủy Đảng đã tập trung quán triệt, cụ thể hóa các nghị quyết của Trung ương thành những chương trình, kế hoạch, lựa chọn khâu đột phá, trọng tâm, trọng điểm, ban hành các nghị quyết chuyên đề đối với những vấn đề cốt yếu, phù hợp với đặc thù của Đảng bộ Khối và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đạt hiệu quả. Công tác chính trị tư tưởng được tăng cường, kịp thời nắm tình hình tư tưởng và cơ bản giải quyết những vấn đề tư tưởng phát sinh trong cán bộ, đảng viên và quần chúng...
Đảng bộ Khối luôn xác định việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) và Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) là việc làm quan trọng, thường xuyên. Từ đó, tập trung thực hiện những việc cần làm ngay, lựa chọn trọng tâm, trọng điểm phù hợp với Đảng bộ để tổ chức thực hiện đạt kết quả cho từng năm, cho cả nhiệm kỳ và những năm tiếp theo; nâng cao nhận thức của cấp ủy, đảng viên về nguy cơ, nhận diện đúng những biểu hiện và đề ra giải pháp, biện pháp phù hợp để đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; những việc đó đều được triển khai đồng bộ với thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đảng ủy Khối đã ban hành chương trình, kế hoạch hành động, yêu cầu người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị xây dựng bản kế hoạch cá nhân; ban hành 5 nghị quyết, 5 chỉ thị mang tính chất nền tảng để triển khai, như: nghị quyết về nâng cao chất lượng chi bộ; đổi mới phương thức học tập, quán triệt các nghị quyết của Đảng; đổi mới công tác tư tưởng nhằm đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả biểu hiện “tự diễn biến” trong nội bộ; tăng cường tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của đảng bộ các cơ quan nhà nước; về tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ; tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong cơ quan Trung ương về thực hiện chủ trương hỗ trợ phát triển doanh nghiệp đến năm 2020; tiến hành rà soát, sửa đổi chức năng, nhiệm vụ, xây dựng vị trí việc làm của các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp ủy; sửa đổi, bổ sung các quy chế, quy định, quy trình công tác của Đảng ủy Khối và cấp ủy trong các cơ quan Trung ương.
Với những phương thức chỉ đạo quyết liệt, cách làm sáng tạo, nghiêm túc, phù hợp với thực tiễn, hoạt động của Đảng bộ Khối đã mang lại những kết quả tích cực; nhiều khuyết điểm, hạn chế của tập thể và cá nhân được chỉ ra trong đợt kiểm điểm, tự phê bình và phê bình đã cơ bản được sửa chữa, khắc phục, có chuyển biến rõ rệt. Thông qua đó, tạo được chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng Đảng và thực hiện nhiệm vụ chính trị của các cơ quan Trung ương.
Qua 73 năm hoạt động, mặc dù còn nhiều khó khăn về mô hình tổ chức, quan hệ công tác, song, hoạt động của Đảng ủy Khối và các Đảng ủy trực thuộc có nhiều chuyển biến rõ nét, đi dần vào nền nếp, chất lượng các mặt công tác từng bước được nâng lên; tổ chức bộ máy, cán bộ, quan hệ công tác được xác định rõ hơn, công tác phối hợp hiệu quả hơn; phương thức hoạt động được đổi mới theo hướng thiết thực và hiệu quả; đáp ứng ngày càng tốt hơn tình hình và nhiệm vụ. Từ một cơ sở đảng được thành lập trong khói lửa của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp giữa Chiến khu Việt Bắc, đến nay, Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương có 61 đảng bộ, chi bộ trực thuộc với hơn 80 ngàn đảng viên sinh hoạt.
Được Trung ương Ðảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện; trải qua nhiều lần sắp xếp, tổ chức lại cho phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, dù với các tên gọi khác nhau, song, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Ðảng bộ Khối không ngừng phấn đấu, rèn luyện, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, giữ vững bản lĩnh, hoàn thành nhiệm vụ được giao, khẳng định vị trí, vai trò của Ðảng ủy Khối trong hệ thống tổ chức của Ðảng và hệ thống chính trị nước nhà, góp phần quan trọng vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc trong các cuộc kháng chiến vĩ đại và trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong những năm trước, Đảng bộ tập trung lãnh đạo việc chỉnh huấn, huấn luyện, bồi dưỡng cán bộ và kiểm tra công tác đảng và sinh hoạt chi bộ. Trên cơ sở đó, nhiều lớp cán bộ, đảng viên của Đảng đã được đào tạo, bồi dưỡng và có những đóng góp lớn cho cách mạng. Thông qua đó, Đảng bộ đã cùng toàn Đảng, toàn Dân, toàn Quân ta thực hiện thắng lợi các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do cho dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Những năm gần đây, Ðảng bộ Khối luôn đoàn kết, tích cực, từng bước kiện toàn mô hình tổ chức, đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao năng lực lãnh đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao, xây dựng Ðảng bộ trong sạch, vững mạnh, đạt được nhiều kết quả quan trọng, toàn diện trên các lĩnh vực công tác. Các cấp ủy, tổ chức đảng thuộc Ðảng bộ Khối đã lãnh đạo cán bộ, đảng viên làm tốt công tác nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chủ tịch nước, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc, các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương nhiều nội dung quan trọng mang tầm chiến lược; thể chế hóa và chỉ đạo triển khai thực hiện đồng bộ đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thông qua hoạt động thực tiễn phong phú, sinh động, các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Ðảng bộ Khối đã có nhiều đóng góp quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi mục tiêu các đại hội Ðảng đã đề ra.
Với những phương thức chỉ đạo quyết liệt, cách làm sáng tạo, nghiêm túc, phù hợp với thực tiễn, hoạt động của Đảng bộ Khối đã mang lại những kết quả tích cực; nhiều khuyết điểm, hạn chế của tập thể và cá nhân được chỉ ra trong đợt kiểm điểm, tự phê bình và phê bình đã cơ bản được sửa chữa, khắc phục, có chuyển biến rõ rệt. Thông qua đó, tạo được chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng Đảng và thực hiện nhiệm vụ chính trị của các cơ quan Trung ương.
Lớp lớp cán bộ, đảng viên Đảng bộ Khối luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết; giữ được bản lĩnh vững vàng, tinh thần đoàn kết, lãnh đạo cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ vượt qua mọi khó khăn, thử thách cùng với toàn Đảng, toàn dân, toàn quân làm nên thắng lợi công cuộc đổi mới, vững bước đi lên Chủ nghĩa xã hội.
Với những thành tích và đóng góp to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng bộ Khối đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất, hai lần được tặng Huân chương Lao động hạng Nhất và nhiều phần thưởng cao quý khác. Cơ quan Đảng ủy Khối được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua yêu nước của Khối các cơ quan Trung ương; nhiều ban, đơn vị của Đảng ủy Khối được Trung ương tặng Cờ và Bằng khen đơn vị có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước; nhiều đảng bộ, chi bộ, đảng viên đã vinh dự được tặng những phần thưởng cao quý của Đảng, Nhà nước… Đó là niềm vinh dự, tự hào, là sự cổ vũ, động viên, khích lệ lớn lao đối với thành quả lao động sáng tạo của toàn thể cán bộ, đảng viên của Đảng bộ Khối trong quá trình phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành.
Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM