Sáng ngày 9/11/2021, tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo Chuyên đề 1 với chủ đề "Tư duy và cách tiếp cận mới về công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Đây là Hội thảo mở đầu cho chuỗi sự kiện Diễn đàn cấp cao và Triển lãm quốc tế lần thứ ba về Công nghiệp 4.0 – Industry 4.0 Summit 2021 do Ban Kinh tế Trung ương chủ trì tổ chức.
TS. Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu khai mạc
Hội thảo chuyên đề này do TS. Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương; GS.TSKH. Nguyễn Quang Thái, Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam; TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Chiến lược và Thương hiệu đồng chủ trì. Hội thảo tập trung phân tích, chia sẻ chuyên sâu xoay quanh những vấn đề về bối cảnh và các xu thế lớn của CNH - HĐH trên thế giới và trong khu vực, từ đó nhận diện và đưa ra những tư duy và tiếp cận mới về CNH, HĐH; Học tập công nghệ, chính sách công nghiệp trên thế giới, bài học kinh nghiệm cho Việt Nam cũng như các kinh nghiệm quốc tế về khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo định hình sự phục hồi hậu Covid-19; Tổng quan báo cáo phát triển công nghiệp 2020 và những phân tích, khuyến nghị chính sách cho Việt Nam; đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo; Cách thức phân phối nguồn lực nhằm tăng năng suất cho nền kinh tế, thúc đẩy quá trình CNH, HĐH đất nước.
Hội thảo quy tụ sự tham gia của khoảng 50 đại biểu trực tiếp tại điểm cầu Trung tâm Hội nghị quốc tế cùng gần 500 đại biểu trực tuyến là các chuyên gia, các nhà khoa học; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương và địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.
Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương phát biểu tại Hội thảo
Trong bài phát biểu khai mạc, TS. Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, trong những năm qua, chủ trương, đường lối về đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước đã được Việt Nam quan tâm, thực hiện xuyên suốt. Nội hàm, nội dung về CNH, HĐH đất nước đã được không ngừng bổ sung, hoàn thiện qua từng kỳ Đại hội Đảng. Qua 35 năm đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, Việt Nam đã có bước chuyển đổi sâu sắc. Từ một quốc gia kém phát triển, thu nhập bình quân đầu người thấp, đến nay Việt Nam đã thuộc nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình, vị thế trên trường quốc tế ngày càng cải thiện và được đánh giá cao. Việt Nam trở thành đối tác hợp tác tin cậy của nhiều quốc gia trên thế giới. Quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên. Cơ cấu kinh tế ngành và nội ngành chuyển biến tích cực theo hướng CNH, HĐH.
Đoàn chủ tọa Hội thảo
Tuy nhiên, TS. Nguyễn Đức Hiển cũng cho biết, quá trình CNH, HĐH đất nước còn chậm, năng lực và trình độ công nghệ của nền kinh tế còn thấp, việc tạo nền tảng để đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại chưa đạt mục tiêu đề ra, chưa thu hẹp được khoảng cách phát triển và bắt kịp các nước trong khu vực. Nhận thức về phát triển nhanh (rút ngắn) quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước chưa đầy đủ. Phát triển công nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu CNH, HĐH, chủ yếu phát triển theo mục tiêu ngắn hạn, thiếu tính bền vững. Cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng còn chậm. Mô hình tăng trưởng chưa dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; tính tự chủ của nền kinh tế còn thấp; vẫn còn phụ thuộc lớn vào bên ngoài; chưa quan tâm đúng mức đến chuỗi giá trị và cung ứng trong nước... nhằm nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Các đột phá chiến lược chưa có bứt phá. Chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự trở thành động lực phát triển.
Ông Thiều Phương Nam, Tổng giám đốc, Qualcomm Việt Nam, Lào & Campuchia phát biểu tham luận
Việt Nam đã xác định mục tiêu đến năm 2025 là nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, phấn đấu là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập Nước, trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Để thực hiện được các mục tiêu đó, một trong những nhiệm vụ then chốt được Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định là "đẩy mạnh CNH, HĐH trên nền tảng của tiến bộ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo".
Thực tiễn 35 năm qua tiếp tục đặt ra nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn về CNH, HĐH cần phải tập trung giải quyết để đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững hơn, đạt được các mục tiêu đề ra trong Văn kiện Đại hội XIII. Triết lý phát triển và mô hình, chính sách CNH, HĐH cần được xác định rõ để phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển mới khi bối cảnh và điều kiện trong nước và quốc tế cho thực hiện CNH, HĐH trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã khác so với những giai đoạn trước. Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn biến rất nhanh, đột phá, tác động sâu rộng và đa chiều trên phạm vi toàn cầu, làm thay đổi căn bản tư duy về CNH, HĐH. Công nghệ sản xuất kỹ thuật số tiên tiến có thể thúc đẩy phát triển công nghiệp bao trùm và bền vững, cũng như đạt được những mục tiêu trong phát triển bền vững. Đồng thời, cuộc CMCN lần thứ tư cũng đã tạo những thay đổi lớn về tư duy và giải pháp phát triển những ngành, lĩnh vực khác thuộc nội hàm của CNH, HĐH như về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng; về phát triển nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá lớn, ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái dựa trên tiến bộ khoa học và công nghệ; về phát triển dịch vụ dựa trên nền tảng ứng dụng những thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại, nhất là các dịch vụ có giá trị gia tăng cao; về phát triển đô thị và kinh tế đô thị; vấn đề liên kết vùng trong phát triển kinh tế…
TS. Haraguchi Nobuya, Trưởng ban nghiên cứu và tư vấn chính sách công nghiệp, UNIDO tham luận trực tuyến
Bên cạnh đó, bối cảnh tác động đến công nghiệp hóa nước ta trong giai đoạn mới còn chịu tác động của cục diện thế giới tiếp tục biến đổi theo xu hướng đa cực, đa trung tâm; các nước lớn vẫn hợp tác, thoả hiệp, nhưng đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau gay gắt hơn. Chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa cường quyền nước lớn, chủ nghĩa thực dụng trong quan hệ quốc tế gia tăng, cùng với bối cảnh hậu Covid-19, nhiều nước đã và đang điều chỉnh các chiến lược theo hướng tăng cường tự chủ kinh tế. Các nước đang phát triển, nhất là các nước nhỏ đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới. Điều này đã được nhận diện trong báo cáo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030.
Như vậy, vấn đề đặt ra là Việt Nam cần nhận diện được bối cảnh và các xu thế lớn của CNH, HĐH trong thời đại ngày nay để có những tư duy và tiếp cận mới về CNH, HĐH. Có nhiều vấn đề lớn đặt ra như: việc phục hồi kinh tế sau đại dịch; yêu cầu bảo đảm độc lập tự chủ trong phát triển kinh tế; về xây dựng nền công nghiệp quốc gia vững mạnh; cách thức để Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực cũng phải thay đổi khi Việt Nam tham gia các FTA cũng như việc ứng dụng những thành tựu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của Việt Nam nếu chúng ta quyết tâm đổi mới tư duy và xây dựng được chiến lược phát triển rút ngắn phù hợp.
TS. Arkebe Oqubay, Bộ trưởng - cố vấn đặc biệt cho Thủ tưởng Ethiopia tham luận trực tuyến
Đồng chí Nguyễn Đức Hiển cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, biến đổi khí hậu đã và đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu, đồng thời có tổng lượng phát thải khí nhà kính hàng năm lớn (hiện đứng thứ 21 trên thế giới và đứng thứ 2 trong ASEAN). Từ đó đặt ra yêu cầu và đòi hỏi trong quá trình thực hiện CNH, HĐH đất nước phải gắn với tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế nhằm góp phần giải quyết khủng hoảng khí hậu, thể hiện quyết tâm và cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 vừa qua. Tuy vậy, điểm xuất phát của Việt Nam còn nhiều điều kiện hạn chế về nguồn lực tài chính, nhân lực, trình độ khoa học công nghệ, vậy làm thế nào để Việt Nam có thể thực hiện được thành công quá trình CNH, HĐH đất nước. Do đó, cần phải xác định được mô hình, con đường CNH, HĐH và lựa chọn chính sách cho phù hợp.
Trong khuôn khổ Hội thảo chuyên đề 1, các phát biểu của Lãnh đạo Bộ Công Thương, 6 Báo cáo chính từ các chuyên gia kinh nghiệm trong và ngoài nước đã trao đổi, làm rõ các vấn đề về bối cảnh, xu thế lớn của CNH, HĐH trên thế giới cũng như những kinh nghiệm quốc tế trong thực hiện CNH, HĐH, kinh nghiệm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo nhằm thúc đẩy sự phục hồi kinh tế hậu Covid-19 thời kỳ CNH, HĐH. Phần thảo luận bàn tròn của các chuyên gia trong nước và quốc tế cũng đã bàn sâu hơn về những vấn đề trong đổi mới tư duy, cách tiếp cận mới về các khía cạnh cần giải quyết trong CNH, HĐH.
Diễn đàn cấp cao và Triển lãm Quốc tế về Công nghiệp 4.0 hàng năm đã thu hút được sự quan tâm và tham dự từ hơn 2000 đại biểu trong nước và quốc tế, trở thành một trong những diễn đàn thường niên có quy mô lớn nhất về Công nghiệp 4.0 tại Việt Nam. Tiếp nối thành công đó, năm 2021, gắn với kế hoạch triển khai nghiên cứu, xây dựng Đề án "Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" trình Hội nghị Trung ương lần thứ 6 vào tháng 10 năm 2022 theo phân công tại Chương trình làm việc của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, Diễn đàn cấp cao và Triển lãm quốc tế lần thứ ba về Công nghiệp 4.0 - Industry 4.0 Summit 2021 tiếp tục được tổ chức vào tháng 11 năm 2021 theo hình thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến dưới sự chủ trì của Ban Kinh tế Trung ương, phối hợp chuyên môn bởi các bộ ngành liên quan; Tập đoàn IEC là đơn vị tổ chức sự kiện.
Diễn đàn là sự kiện có ý nghĩa quan trọng về chính trị, kinh tế - xã hội, góp phần triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và cung cấp luận cứ cho xây dựng mô hình, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đồng thời là hoạt động thiết thực phục vụ hoạch định chiến lược và các chính sách phục hồi và phát triển kinh tế trong trạng thái bình thường mới của đất nước giai đoạn hậu Covid-19 theo Kết luận của Hội nghị Trung ương 4 Khóa XIII và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Quy mô của Diễn đàn bao gồm các hoạt động: 1 Phiên Diễn đàn cấp cao được chủ trì bởi các đồng chí lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ; chuỗi 10 Phiên Hội thảo chuyên đề về các chủ đề liên quan như: sản xuất thông minh, đô thị thông minh, năng lượng xanh, ngân hàng thông minh, hạ tầng và chính phủ số, nông nghiệp thông minh, nhân lực & giáo dục đào tạo gắn với chuyển đổi số ...
Quang cảnh hội thảo Chuyên đề 1
Sau Hội thảo, các nội dung ý kiến, kiến nghị và đề xuất của các chuyên gia và các nhà khoa học sẽ được tập hợp và báo cáo với Thủ tướng và các Lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước tại phiên toàn thể; đồng thời sẽ được Tổ biên tập Đề án "Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" tiếp thu, tổng hợp đầy đủ để xây dựng Đề án trình Ban Chấp hành Trung ương vào năm 2022.
Trung tâm Thông tin, Phân tích và Dự báo kinh tế