Sáng ngày 18-3-2020, Chính phủ tổ chức Hội nghị toàn quốc Tổng kết 10 năm thực hiện "Đề án An ninh lương thực quốc gia đến năm 2020". Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị. Đồng chí Nguyễn Văn Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đồng chủ trì Hội nghị.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội nghị
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, lãnh đạo các bộ, ngành, lãnh đạo các địa phương tại gần 100 điểm cầu trên toàn quốc tham dự.
Sự kiện do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với các ban, bộ, ngành, địa phương tổ chức nhằm đánh giá tổng thể kết quả và tác động của Đề án sau 10 năm thực hiện; chỉ ra những mặt được, chưa được, nguyên nhân và rút ra bài học kinh nghiệm.
Đồng chí Nguyễn Văn Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương
phát biểu tại Hội nghị
An ninh lương thực là vấn đề hết sức hệ trọng đối với mọi quốc gia. Sau 10 năm thực hiện Kết luận số 53-KL/TW, Ban Cán sự Đảng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương và các tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương đã chú trọng đến công tác tuyên truyền, học tập, quán triệt, cụ thể hóa các chủ trương của Đảng thành các chính sách, chương trình, đề án cụ thể. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 63/NQ-CP ngày 23/12/2009 về đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
Đề án đạt được nhiều kết quả tích cực. Giai đoạn 2009-2019, Sản lượng lúa tăng từ 39,17 triệu tấn đến 43,4 triệu tấn. Bình quân lương thực đầu người tăng từ 497 kg/năm lên trên 525 kg/năm. 12 chỉ tiêu đã đạt và vượt so với mục tiêu đề ra, trong đó đáng chú ý điện tích đất lúa cả nước năm 2018 đạt trên 4,159 triệu ha (vượt mục tiêu đề ra tại Nghị quyết là 3,76 triệu ha); sản lượng lúa năm 2019 đạt 43,4 triệu tấn (vượt mục tiêu đề ra 41-43 triệu tấn); xuất khẩu gạo năm 2019 đạt 6,34 triệu tấn (vượt mục tiêu đề ra 4 triệu tấn).
Cácđồng chí chủ trì Hội nghị
Việt Nam có đủ nguồn cung lương thực đa dạng với nhu cầu dinh dưỡng. Thời gian qua, đã phát triển sản xuất lương thực thực phẩm hàng hóa theo hướng tập trung, quy mô lớn, nhờ đó tình trạng thiếu dinh dưỡng được cải tiến đáng kể, giảm từ 18,2% trong giai đoạn 2004-2006 xuống 10,8% hiện nay. Việt Nam đảm bảo khả năng tự cung lương thực, góp phần đảm bảo ANLT cho nhiều quốc gia khác. Mỗi năm xuất khẩu 5-7 triệu tấn gạo. Các kênh phân phối lương thực không ngừng được mở rộng và hoàn thiện. Thu nhập của người dân nông thông tăng 4,3 lần. Cân đối dinh dưỡng khẩu phần ăn được cải thiện rõ rệt. thu nhập người dân trồng lúa đảm bảo có lãi trên 30% so với giá thành sản xuất.
Giai đoạn 2009-2019, thu nhập bình quân đầu người/năm ở nông thôn đã tăng 4,3 lần, khoảng cách thu nhập giữa thành thị và nông thôn thu hẹp từ 2,1 lần xuống còn 1,8 lần.
Nông nghiệp có tốc độ tăng trưởng khá cao (đạt 2,61%/năm). Năng suất lúa của Việt Nam cao nhất Đông Nam Á đạt 5,6 tấn/ha, gần gấp đôi so với Thái Lan và gấp 1,5 lần so với Ấn Độ; năng suất cà phê cao gấp 1,5 lần so với Brazil, gấp 3 lần so với Colombia, Indonesia; năng suất hồ tiêu gấp 3 lần so với Indonesia và 1,3 lần của Ấn Độ; năng suất cá tra bình quân đạt 209 tấn/ha, cao nhất thế giới...
Giá trị và sản lượng nhiều nông sản đều tăng mạnh (giai đoạn 2009-2019, lương thực bình quân đầu người tăng từ 497 kg/năm lên trên 525 kg/năm; sản lượng rau quả tăng trưởng nhanh 80,5%, từ 9,75 triệu tấn lên 17,6 triệu tấn; sản lượng trái cây tăng từ 6 triệu tấn lên 12,6 triệu tấn).
Xuất khẩu hàng nông sản được tiếp tục đẩy mạnh, có 7 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD/năm, bình quân mỗi năm xuất khẩu khoảng 5-7 triệu tấn gạo. Xuất hiện nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp sạch, ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ được đầu tư phát triển; góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, giải quyết việc làm, giảm nghèo.
Việt Nam có khả năng đảm bảo tự cung lương thực với sản lượng lương thực bình quân tính trên đầu người ở mức tương đối cao (đứng thứ 6 trên thế giới)...
Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như quy hoạch sử dụng đất tại các địa phương không ổn định; phát triển khoa học công nghệ, cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ. Chất lượng nguồn nhân lực trong nông nghiệp còn thấp; Chính sách đối với nông dân còn một số bất cập. Hệ thống lưu thông, xuất khẩu lương thực còn hạn chế; thu nhập từ sản xuất nông nghiệp chưa cao, chưa bền vững nên quy hoạch sử dụng đất cho sản xuất nông nghiệp tại nhiều địa phương không ổn định, có tình trạng "được mùa - mất giá", giải cứu nông sản.
Thể chế, cơ chế chính sách về đất đai còn bất cập, dẫn đến sản xuất nông nghiệp nhiều nơi vẫn còn nhỏ lẻ; chưa đáp ứng được đòi hỏi về tích tụ, tập trung ruộng đất, đang là "nút thắt" lớn nhất cho sản xuất hàng hóa, quy mô lớn, đáp ứng tiêu chuẩn cao của quốc tế.
Tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn, hạn hán, lũ lụt đe dọa nghiêm trọng đến sản xuất lương thực, đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Phát biểu tại Hội nghị, Đồng chí Nguyễn Văn Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đánh giá rất cao chỉ đạo của Chính phủ và sáng kiến của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc tổ chức hội nghị này.
Đồng chí nhấn mạnh: Sau 35 năm đổi mới, đất nước chúng ta đã có thay đổi rất lớn như đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã từng nói "Chưa bao giờ đất nước ta có cơ đồ tốt đẹp như ngày hôm nay" và trong thành tựu to lớn đó, những đóng góp của an ninh lương thực quốc gia là vô cùng to lớn, xứng đáng thành tựu chung của đất nước.
Tuy nhiên, đồng chí cũng cho rằng, giai đoạn phát triển mới đòi hỏi có sự thay đổi về chất. Mục tiêu của Đảng là đến năm 2030 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, có mức thu nhập trung bình cao. Mười năm tới là 10 năm phải đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ngành nông nghiệp phải có thay đổi mạnh mẽ về nguồn lực và môi trường để thực hiện những mục tiêu này. Cũng theo đồng chí Nguyễn Văn Bình, phải có cách nhìn mới và nhanh chóng đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp nói chung và trong đảm bảo an ninh lương thực quốc gia nói riêng.
Đồng chí Nguyễn Văn Bình khẳng định, ngành nông nghiệp vừa phải đảm bảo bằng được an ninh lương thực quốc gia, vừa phải góp phần hoàn thành mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước một cách nhanh và bền vững. Để hoàn thành được những nhiệm vụ đó, nông nghiệp phải gắn với công nghiệp, thương mại, khoa học và tri thức, biến đổi khí hậu…; phải quy hoạch lại sản xuất từ trung ương đến các vùng, địa phương để làm sao phát huy được lợi thế so sánh của quốc gia với thế giới, lợi thế so sánh của các vùng so với đất nước, lợi thế so sánh của mỗi tỉnh đối với các vùng.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, 10 năm thực hiện "Đề án an ninh lương thực", nông nghiệp nói chung, đặc biệt sản xuất lương thực của nước ta đã đạt nhiều thành tựu lớn, toàn diện. Từ một nước thiếu ăn, đến nay, bình quân lương thực đầu người của Việt Nam đã đạt 525 kg và là một trong những nước xuất khẩu lương thực hàng đầu thế giới. Ngoài ra, Việt Nam còn có loại gạo được bình chọn là ngon nhất thế giới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, Thủ tướng đề nghị thẳng thắn bàn về những tồn tại, khuyết điểm và phương hướng phát triển, trong đó, đề cập đến các yếu kém của nông nghiệp nói chung, của an ninh lương thực nói riêng.
Ví dụ, Việt Nam xuất khẩu trong tốp đầu nhưng an ninh lương thực chỉ đứng thứ 57/113 quốc gia - mức trung bình. Về trồng lúa, mức sống nông dân đã khá hơn trước nhưng nhiều người vẫn còn nghèo, còn khó khăn. Do đó, phải chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, sản xuất lương thực một cách hợp lý.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, đồng chí Nguyễn Văn Bình và các đại biểu trao đổi bên hành lang
Hội nghị
Thủ tướng nhắc lại sự việc vừa qua khi xuất hiệu ca nhiễm Covid-19, thị trường nhốn nháo, người dân đổ xô mua lương thực, mì tôm dự trữ. Trong tình huống đó, không có nguồn thì làm sao bảo đảm được. Thủ tướng nhấn mạnh, an ninh lương thực luôn luôn là vấn đề hết sức hệ trọng đối với mọi quốc gia, nhất là trong điều kiện bất ổn chính trị, an ninh phi truyền thống, dịch bệnh xảy ra trên thế giới.
Thủ tướng mong muốn các nhà khoa học đóng góp ý kiến về các biện pháp lớn, phạm vi quốc gia với tinh thần "bảo đảm an ninh lương thực trong bất cứ hoàn cảnh nào". Trong tình hình quốc tế và biến đổi khí hậu, Thủ tướng nhấn mạnh, an ninh lương thực không chỉ là vấn đề trước mắt mà còn là vấn đề lâu dài, chiến lược. Lương thực là mặt hàng thiết yếu, là nhu cầu ổn định trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Thủ tướng cho biết từ các ý kiến tại hội nghị, các cơ quan chức năng sẽ xây dựng dự thảo văn bản trình Bộ Chính trị về an ninh lương thực thời gian đến và trình Quốc hội một dự thảo nghị quyết về vấn đề này.
Trung tâm Thông tin, Phân tích và Dự báo kinh tế