Cách Thủ đô Hà Nội khoảng 80 km, thị trấn Kiện Khê huyện Thanh Liêm thuôc tỉnh Hà Nam từ lâu đã nổi tiếng với sản phẩm bánh đa nướng. Với gần 100 năm hình thành và phát triển, trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, nghề làm bánh đa hiện đang được khôi phục và góp phần không nhỏ phát triển kinh tế địa phương.
Sức sống nghề truyền thống
Ông Trương Văn Tính, chủ cơ sở sản xuất bánh đa nướng Sở Kiện tại thị trấn Kiện Khê cho biết : "Nguyên liệu chính để sản xuất bánh đa gồm gạo, vừng, lạc, bột mỳ, bột lọc cùng một số hương liệu gia vị khác. Người Kiện Khê luôn cẩn thận trong lựa chọn nguyên liệu để đảm bảo chất lượng của bánh. Từng thành phần đều được chọn kĩ và đặc biệt không bị sâu mọt và không bị mốc".
Nghề làm bánh đa tại Kiện Khê đã có từ hàng trăm năm qua. Tuy có những giai đoạn thăng trầm xong nghề truyền thống vẫn được duy trì và phát triển. Hiện tại, Kiện Khê có khoảng 30 hộ gia đình đang làm bánh, tập trung chủ yếu ở tiểu khu Ninh Phú và tiểu khu Kiện. Sản phẩm làm ra mỗi ngày lên đến 2 vạn chiếc góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, trên thực tế người làm nghề vẫn gặp rất nhiều khó khăn như sản xuất quy mô nhỏ lẻ, tiêu thụ tại địa phương và các vùng lân cận hoặc phụ thuộc thương lái, giá cả không ổn định, chất lượng bánh khó cạnh tranh trên thị trường… "Chúng tôi luôn mong muốn sản phẩm của mình được mọi người biết đến nhiều hơn nữa. Đặc biệt, nếu nghề làm bánh đa nướng phát triển hơn thì sẽ giúp bà con địa phương xóa đói giảm nghèo. Hiện một ngày gia đình tôi bán được khoảng 3.000 chiếc và có ô tô đến tận nhà lấy bánh đi", ông Tính cho biết thêm.
Để tiếp tục duy trì phát triển nghề truyền thống và tạo thương hiệu riêng cho bánh đa nướng, tháng 5/2019, HTX bánh đa nướng Sở Kiện đã được thành lập với sự tham gia của đại diện 33 hộ gia đình hiện đang sản xuất bánh tại địa phương. Theo dự kiến, đây sẽ là đơn vị quản lí nhãn hiệu tập thể Bánh đa nướng Sở Kiện sau khi thương hiệu này được bảo hộ bởi Cục SHTT. Ông Trương Văn Hoàng, Giám đốc HTX bánh đa nướng Sở Kiện khẳng định "việc thành lập HTX nằm trong chương trình mỗi làng nghề một sản phẩm OCOP của Bộ NN và PTNN. Chúng tôi mong muốn bảo vệ được nghề truyền thống và tạo được công ăn việc làm ổn định cho bà con".
Tập trung xây dựng thương hiệu
Để hỗ trợ việc phát triển nhãn hiệu tập thể "Bánh đa nướng Sở Kiện", hiện, UBND tỉnh Hà Nam và Sở KHCN tỉnh đang thực hiện dự án "Xây dựng, Quản lý và phát triển thương hiệu tập thể bánh đa nướng Sở Kiện". Tỉnh đã mời Trung tâm nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp, Viện KHNNVN thực hiện nhiệm vụ khoa học này. Trong khuôn khổ của đề tài, Trung tâm nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp đã tổ chức các lớp tập huấn dành cho các thành viên của Hợp tác xã bánh đa nướng Sở Kiện.
Giảng viên của Trung tâm đã mang tới những kiến thức cơ bản về sở hữu trí tuệ, đặc biệt là cập nhật các kiến thức về xây dựng, quản lý và phát triển thương hiệu cho các thành viên của HTX.
"Trung tâm chúng tôi đã hỗ trợ HTX bánh đa nướng Sở Kiện xây dựng thương hiệu và đăng kí quyền SHTT đối với Cục SHTT để bảo vệ được nhãn hiệu. Đây chính là công cụ để người tiêu dùng nhận biết được sản phẩm và giúp người sản xuất giới thiệu sản phẩm rộng ra thị trường. Chúng tôi hỗ trợ bà con bổ sung kĩ năng quản lý sản phẩm, kỹ năng kinh doanh", thạc sĩ Bùi Kim Đồng – Trưởng bộ môn thể chế tổ chức sản xuất nông nghiệp và nông thôn, Trung tâm nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp cho biết. Thạc sĩ Đồng cũng cho biết thêm, Trung tâm đã có nhiều lớp đào tạo, từ việc xây dựng tài sản sở hữu trí tuệ (SHTT) cho một sản phẩm, quản lý tài sản đó bằng chất lượng, giải pháp maketing, bằng giải pháp đáp ứng tối đa nhu cầu của người tiêu dùng về an toàn thực phẩm. "Trên thực tế, trang bị kiến thức cho người sản xuất trong xây dựng và quản lí phát triển thương hiệu là một vấn đề mới đối với người sản xuất vì trước đây người ta quen môi trường kinh doanh tự do, bán chủ yếu tại nhà. Hiện, phương thức kinh doanh đã thay đổi, người ta có thể kinh doanh theo nhiều dạng như online, thương mại điện tử….
Tại các khóa tập huấn, những người tham gia bày tỏ mong muốn thương hiệu "Bánh đa nướng Sở Kiện" được quản lý tốt và các sản phẩm của họ có giá trị trên thị trường, đặc biệt sau khi được cấp bảo hộ thương hiệu tập thể này. Ông Trương Văn Hoàng, Giám đốc HTX bánh đa nướng Sở Kiện cho biết "nhờ các khóa tập huấn mà bà con biết được các quy trình xây dựng và bảo vệ thương hiệu. Chúng tôi mong muốn thường xuyên có những lớp tập huấn như thế này để giúp phát triển nghề truyền thống và tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương".
Bánh đa nướng của thị trấn Kiện Khê hiện đã có mặt tại nhiều tỉnh thành trong cả nước, đặc biệt là các tỉnh phía Bắc. Người tiêu dùng đã dần quen với sản phẩm tuy dân dã nhưng thơm ngon và mang hương vị đặc trưng. Theo dự kiến, cuối năm 2021, Cục SHTT sẽ cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu tập thể "Bánh đa nướng Sở Kiện". Hi vọng, đây sẽ là một trong những động thái thúc đẩy sản xuất và kinh doanh mặt hàng này, góp phần duy trì nghề truyền thống cũng như phát triển kinh tế địa phương.
Vũ Thị Phương Mai
Thông tấn xã Việt Nam