Sáng ngày 17/11/2021, Phiên Hội thảo chuyên đề 8 trong khuôn khổ sự kiện Diễn đàn cấp cao và Triển lãm Quốc tế về Công nghiệp 4.0 được tổ chức với chủ đề "Chuyển đổi lao động và phát triển nguồn nhân lực số trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".
Đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu khai mạc
Hội thảo chuyên đề này do các đồng chí đồng chủ trì: Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; PGS.TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh; PGS. TS Hoàng Minh Sơn, Thứ trưởng, Bộ Giáo dục và Đào tạo; Ông David Wei, Tổng Giám đốc Huawei Việt Nam. 50 đại biểu trực tiếp tại điểm cầu Trung tâm Hội nghị quốc tế cùng hơn 300 đại biểu trực tuyến là các chuyên gia, các nhà khoa học; lãnh đạo các bộ, ngành trung ương và địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.
GS.TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh
phát biểu tham luận
Đoàn chủ tọa Hội thảo
Phát biểu khai mạc, đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư mở ra nhiều cơ hội, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức đối với mỗi quốc gia, tổ chức và cá nhân; đã và đang tác động ngày càng mạnh mẽ đến tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội đất nước. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành đẩy mạnh ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nghiên cứu nắm bắt, nâng cao năng lực tiếp cận và chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đồng chí nhấn mạnh về Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Chính phủ cũng đã ban hành Chương trình hành động của Chính phủ để thực hiện Nghị quyết 52. Trên cơ sở đó, các bộ, ngành và địa phương đã xây dựng và triển khai các chính sách có liên quan.
PGS. TS Hoàng Minh Sơn, Thứ trưởng, Bộ Giáo dục và Đào tạo phát biểu tại hội thảo
Đồng chí cho rằng, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là cơ sở nền tảng, là điều kiện cơ bản để nền kinh tế chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng dựa vào tài nguyên, lao động chi phí thấp sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, dựa trên kinh tế tri thức, kinh tế số và lao động có trình độ công nghệ cao. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 sẽ tạo ra những thay đổi lớn trong cung - cầu của thị trường lao động. Đối với nền kinh tế vẫn dựa nhiều vào các ngành sử dụng lao động giá rẻ và khai thác tài nguyên thiên nhiên, trình độ của người lao động còn hạn chế như ở nước ta thì chuyển đổi lao động và phát triển nguồn nhân lực số trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa vừa là cơ hội để thúc đẩy phát triển, đồng thời là một trong những thách thức lớn nhất hiện nay.
Ông David Wei, Tổng Giám đốc Huawei Việt Nam phát biểu tham luận
Đồng chí cho biết, trong những năm qua, thực hiện quan điểm và chủ trương của Đảng, công tác đào tạo, bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực đã được chú trọng, quan tâm. Các cơ quan chức năng đã ban hành nhiều văn bản về phát triển nguồn nhân lực: Quốc hội đã ban hành Bộ luật Lao động năm 2012, Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, Luật Giáo dục năm 2019, Luật Cán bộ công chức, Luật Viên chức… Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành luật, đồng thời ban hành nhiều cơ chế, chính sách về phát triển nguồn nhân lực. Hệ thống văn bản này đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi và tạo động lực cho việc thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực cả về số lượng và chất lượng.Công tác quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực được chú trọng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trên phạm vi cả nước, đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ phát triển mới. Nguồn nhân lực của đất nước được tăng cường cả về quy mô và chất lượng. Lực lượng lao động cả nước tăng từ 50,4 triệu người năm 2010 lên 56,2 triệu người năm 2020. Tỷ lệ lao động qua đào tạo từ 40% năm 2010 tăng lên khoảng 65% năm 2020. Nhân lực chất lượng cao tăng đáng kể, trong đó có một số ngành đạt trình độ khu vực và quốc tế như y tế, cơ khí, công nghệ, xây dựng.
Bà Nguyễn Hồng Hà, Đại diện lâm thời, Tổ chức lao động quốc tế (ILO) phát biểu trực tuyến
Tuy nhiên, Phó Trưởng Ban cũng chỉ ra: phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Cụ thể, ở bình diện quốc gia, mới đưa ra chiến lược, quy hoạch phát triển nhân lực Việt Nam nói chung, chưa có chiến lược, quy hoạch phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; Tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo còn lớn, chất lượng đào tạo thấp, cơ cấu ngành nghề chưa hợp lý, thiếu lao động có trình độ, năng lực, kỹ năng tay nghề cao, thừa lao động thủ công, không qua đào tạo; việc xây dựng đội ngũ, đào tạo bồi dưỡng và sử dụng cán bộ lãnh đạo, quản lý, quản trị doanh nghiệp có phẩm chất và bản lĩnh, có trình độ năng lực và chất lượng còn nhiều bất cập; thiếu đội ngũ chuyên gia trong các ngành kinh tế, kỹ thuật và công nhân lành nghề. Sự kém phát triển, thiếu hụt nguồn nhân lực có chất lượng cao đang trở thành trở ngại lớn cho tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.
Đồng chí Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương mong muốn các chuyên gia, các nhà khoa học, diễn giả có những hiến kế, đề xuất cách tiếp cận mới, những chính sách trọng tâm, cũng như khuyến nghị các giải pháp để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong thời gian tới.
Hội thảo đã nghe 4 Báo cáo chính từ các chuyên gia kinh nghiệm trong và ngoài nước trao đổi, làm rõ Chiến lược đào tạo nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số; phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin cho quá trình chuyển đổi số; cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 và yêu cầu chuyển đổi lao động; chuyển đổi số ngành giáo dục...
Tại Hội thảo, các đại biểu cũng tập trung phân tích, làm rõ những vấn đề phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin cho quá trình chuyển đổi số - kinh nghiệm quốc tế và đề xuất cho Việt Nam; nhận diễn những tác động từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và yêu cầu chuyển đổi lao động; Hệ thống thông tin quản lý giáo dục – bước tiến hướng tới nền giáo dục 4.0 cũng như vấn đề về chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực số nhìn từ kinh nghiệm thực tiễn của Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh.
Quang cảnh hội thảo chuyên đề 8
Kết luận hội thảo, PGS.TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh cảm ơn các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học và các doanh nghiệp đã đóng góp những ý kiến sâu sắc, có tính chuyên môn cao. Đồng chí nêu rõ, Hội thảo đã giúp chúng ta nhận diện và làm rõ các vấn đề về làm rõ các vấn đề liên quan đến chiến lược đào tạo nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số; phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin cho quá trình chuyển đổi số; yêu cầu về chuyển đổi lao động của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4; chuyển đổi số ngành giáo dục để đáp ứng yêu cầu về nhân lực số cho tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong thời gian tới. Qua các ý kiến đóng góp tâm huyết, những ý tưởng có tầm nhìn, những luận cứ khoa học, thực tiễn cụ thể ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế đã giúp chúng ta làm rõ một số vấn đề chính sau:
Một là, phần lớn lao động hiện nay của nước ta có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp, không được đào tạo bài bản nên rất khó đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động khi chúng ta bước vào nền kinh tế số.
Hai là, nhu cầu về nguồn nhân lực để đáp ứng quá trình phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số là rất lớn đối với tất cả các quốc gia. Do vậy để chuyển đổi lao động hiện tại cũng như tạo nguồn cung lao động phù hợp với nhu cầu trong tương lai là trách nhiệm chung cả hệ thống chính trị, những người sử dụng lao động, người lao động và các tổ chức giáo dục. Cần có chiến lược phát triển nguồn nhân lực cụ thể đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0, của chuyển đổi số; tối ưu hóa vai trò của từng nhân tố trong phát triển nguồn nhân lực.
Ba là, cần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nguồn nhân lực cho nền kinh tế số thông qua việc lựa chọn các chương trình, phương pháp, đối tác và phương thức phối hợp giữa các bên có liên quan để cùng tìm ra phương án đào tạo bồi dưỡng, đào tạo mới nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu việc làm trong điều kiện Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; gắn kết chặt chẽ quá trình giáo dục- đào tạo với thực tiễn; thực hiện tốt phân luồng và định hướng giáo dục- đào tạo cho phù hợp với khả năng, sở trường của người học.
Bốn là, tích cực nghiên cứu ứng dụng các phương pháp tổ chức, quản lý hiện đại kết hợp với các nền tảng công nghệ thông tin phục vụ cho giáo dục - đào tạo nhằm tối ưu công tác quản lý hoạt động giáo dục – đào tạo , nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo của các bậc học, giáo dục thường xuyên, đặc biệt là nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo giáo dục kỹ thuật và dạy nghề.
Năm là, tăng cường đầu tư cho hoạt động thu thập, phân tích và dự báo thông tin liên quan đến về lao động, việc làm, các báo cáo về xu hướng việc làm của tương lai, yêu cầu về sự thay đổi, cập nhật trong kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp của các việc làm hiện tại, việc làm mới để giúp người lao động có đầy đủ thông tin khi ra các quyết định lựa chọn các chương trình học tập. Việc xác định nhu cầu kỹ năng cho tương lai cần dựa vào phân tích thấu đáo hơn về những tác động của Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tới từng ngành kinh tế.
Sáu là, trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế, xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực… cần đặt con người làm trung tâm với các chính sách công bằng, bao trùm, không ai để lại phía sau.
Sau hội thảo, ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học, diễn giả tại Hội thảo là vô cùng quý giá, hữu ích và hết sức cần thiết cho Ban Kinh tế Trung ương có thêm giúp bổ sung cơ sở, luận cứ để xây dựng Đề án "Chuyển đổi lao động và phát triển nguồn nhân lực số trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" trình Ban Chấp hành Trung ương vào năm 2022. Nhân hội thảo này, Ban Kinh tế Trung ương cũng mong muốn nên thiết lập được mạng lưới chuyên gia, các nhà khoa học quốc tế và trong nước cùng tham gia phối hợp, đóng góp với Ban trong quá trình xây dựng Đề án trên.
Trung tâm Thông tin, Phân tích và Dự báo kinh tế