Hội thảo “Thúc đẩy đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) trong phát triển hạ tầng một số lĩnh vực kinh tế- xã hội của Việt Nam”

Hội thảo nhằm phục vụ việc nghiên cứu, tham mưu tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các quan điểm, chủ trương định hướng lớn của Đảng về đột phá chiến lược trong hoàn thiện đồng bộ thể chế và xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng được nêu tại Văn kiện Đại hội Đảng XIII và các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng có liên quan đến phát triển kết cấu hạ tầng (Nghị quyết 13-NQ/TW khoá XI, Nghị quyết 55-NQ/TW khoá XII …), thúc đẩy cung cấp dịch vụ công theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (Nghị quyết 19-NQ/TW và Nghị quyết 20-NQ/TW khoá XII) và phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết 10-NQ/TW khoá XII); Tạo diễn đàn trao đổi kinh nghiệm về thúc đẩy hợp tác công tư phát triển hạ tầng kinh tế xã hội.  Hội thảo được tổ chức trao đổi giữa đại diện các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các chuyên gia, nhà khoa học để làm sáng tỏ hơn về mặt lý luận và thực tiễn, tìm hiểu thêm về kinh nghiệm quốc tế. Đồng thời, nhìn lại các cơ chế, chính sách hiện hành của Việt Nam về thúc đẩy hợp tác đối tác công tư trong phát triển hạ tầng kinh tế xã hội, trong đó tập trung chủ yếu các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao, giao thông, năng lượng, cấp nước, xử lý nước thải, rác thải và một số dịch vụ công ích khác.

Đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu đề dẫn hội thảo

Chủ trì Hội thảo có các đồng chí: Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương; ông Donald Lambert, Giám đốc phụ trách khu vực tư nhân của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam. Hội thảo có sự tham dự của hơn 150 đại biểu đại diện lãnh đạo ban, bộ, cơ quan Trung ương, đại diện một số địa phương và đại diện một số tổ chức quốc tế tại Việt Nam; các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các cơ sở nghiên cứu, trường đại học, hiệp hội, doanh nghiệp.

GS.TS. Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực, Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu tại hội thảo

Phát biểu đề dẫn hội thảo, đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nêu rõ, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại cả về kinh tế và xã hội là một trong ba đột phá chiến lược do Đại hội lần thứ XI, XII đề ra và được Đại hội XIII của Đảng tiếp tục bổ sung, hoàn thiện. Để thực hiện được đột phá chiến lược này, Đảng đã xác định cần tập trung ưu tiên hoàn thiện đồng bộ, có chất lượng và tổ chức thực hiện tốt hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách để huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển. Đồng chí nhấn mạnh: Nghị quyết 13-NQ/TW khoá XI đưa ra định hướng về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ đến năm 2020, bao gồm cả hạ tầng giao thông, giáo dục và đào tạo, y tế. Để thể chế hóa đường lối của Đảng, ngày 18/6/2020, Quốc hội đã ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; trong đó quy định về công tác quản lý nhà nước, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong 5 lĩnh vực gồm Giao thông vận tải; Điện; Thủy lợi, Nước sạch; Y tế - Giáo dục và Hạ tầng công nghệ thông tin. Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị định, Thông tư để hoàn thiện khung pháp lý triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Ông Donald Lambert, Giám đốc phụ trách khu vực tư nhân của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Đồng chí Phó Trưởng Ban cho biết, trong những năm qua, việc triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP đã đạt được những kết quả nhất định, góp phần hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng của đất nước. Bên cạnh các nguồn vốn đầu tư truyền thống bao gồm ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ, ODA, vốn đầu tư từ khu vực ngoài nhà nước thông qua cơ chế PPP đã góp phần thay đổi hình ảnh của các địa phương, cải thiện đáng kể hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, đô thị, năng lượng. Hàng nghìn tỷ đồng vốn từ nhân đã được huy động để xây dựng quốc lộ, đường cao tốc, nhà máy điện và nhiều dự án góp khác góp phần phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Tuy nhiên, việc triển khai các dự án phát triển hạ tầng xã hội theo phương thức đối tác công tư ở Việt Nam còn gặp nhiều vướng mắc, chưa được xử lý triệt để, ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường đầu tư PPP nói chung và việc triển khai các dự án PPP mới. Số lượng các dự án mới được triển khai theo quy định của Luật PPP vẫn còn hạn chế, đa phần đều là các dự án chuyển tiếp, chủ yếu tập trung trong lĩnh vực giao thông, ít được triển khai trong các lĩnh vực khác. Điều này cho thấy, nguồn lực đầu tư công chưa thực sự phát huy được vai trò dẫn dắt, làm “vốn mồi” để thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng.

Đoàn Chủ tọa Hội thảo

Đồng chí gợi mở một số câu hỏi mà hội thảo cần tập trung làm rõ như: Thứ nhất, thể chế, chính sách, pháp luật hiện tại đã thực sự xây dựng được môi trường thúc đẩy đầu tư các dự án PPP bền vững tại Việt Nam? Thứ hai, những vướng mắc lớn trong triển khai các dự án PPP tại Việt Nam? Thứ ba, có khả năng mở rộng các lĩnh vực khác để áp dụng PPP không? Thứ tư, cơ chế, chính sách đã phù hợp để phát huy vai trò dẫn dắt của vốn đầu tư công? Thứ năm, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư theo phương thức PPP?

Bà Vũ Quỳnh Lê, Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phát biểu tham luận

Đồng chí Đỗ Ngọc An cho biết, Ban Kinh tế Trung ương là cơ quan tham mưu, giúp việc của Ban Chấp hành Trung ương, trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong việc định hướng xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế; hoạch định đường lối, chủ trương lớn về kinh tế - xã hội. Do vậy việc tổ chức hội thảo hôm nay là rất quan trọng để lắng nghe ý kiến của các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học, các cơ quan, đơn vị, tổ chức quốc tế để đánh giá sâu sắc hơn về kết quả đạt được cũng như tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện đầu tư theo phương thức đối tác công tư tại Việt Nam thời gian qua để từ đó kiến nghị, đề xuất các giải pháp thúc đẩy, nâng cao hiệu quả đầu tư theo phương thức đối tác công tư thời gian tới, đặc biệt trong các lĩnh vực như giao thông, giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao và một số dịch vụ công ích.

Giáo sư Akash Deep - Đại học Harvard Kennedy School phát biểu tham luận

Phát biểu tại Hội thảo, ông Donald Lambert, Giám đốc phụ trách khu vực tư nhân của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cho rằng, trong thời gian vừa qua Việt Nam đã có nhiều thành tựu về quản lý, giáo dục, đào tạo, phòng chống dịch covid và nhiều thành tựu khác. Trong đầu tư, ở Việt Nam phần lớn sử dụng nguồn vốn công cho đầu tư hạ tầng. do dó cần tái tư duy cho việc này. Đại diện ADB nhấn mạnh một số lợi ích của PPP như: là công cụ bền vững, là hình thức hiệu quả để thu hút nguồn vốn cho đầu tư hạ tầng; tận dụng thế mạnh công nghệ, quản lý, vận hành tốt của nhà đầu tư quốc tế; chuyển giao rủi ro cho công ty tư nhân… Nhấn mạnh các điển quan trọng để triển khai PPP như khung chính sách, nâng cao năng lực, nghĩa vụ nợ dự phòng, ông Donald Lambert cho biết ADB rất quan tâm đến vấn đề PPP; mong muốn chia sẻ kinh nghiệm về thành công tại các quốc gia, qua đó thúc đẩy phương thức PPP tại Việt Nam.

Ông Dương Bá Đức, Vụ trưởng Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính phát biểu tham luận

Tại phiên toàn thể của hội thảo, các đại diện từ bộ, ngành, ngân hàng, tổ chức quốc tế tập trung trao đổi về tình hình thực hiện đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong các lĩnh vực kinh tế-xã hội, thực trạng và giải pháp; đánh giá khách quan về những kết quả đạt được trong triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư tại Việt Nam; phân tích những khó khăn, hạn chế trong thực hiện triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư, như: số lượng các dự án mới còn hạn chế; lĩnh vực đầu tư PPP mới chỉ tập trung trong lĩnh vực giao thông; nguồn vốn ngân sách chưa thực sự phát huy được vai trò dẫn dắt thu hút các nguồn lực khác; cơ chế bảo đảm đầu tư còn nhiều bất cập. Nguyên nhân của các hạn chế, khó khăn cũng đã được phân tích, như: Công tác tuyên truyền, hướng dẫn còn thiếu hiệu quả; nhiều dự án được lựa chọn áp dụng PPP chưa khả thi; Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư chưa quy định một số lĩnh vực như văn hóa, thể thao, du lịch; chưa có quy định về cơ chế hiện thực hoá cam kết của phía Nhà nước đối với các bảo lãnh trong hợp đồng PPP… Các đại biểu đã trao đổi, đề xuất các giải pháp xây dựng môi trường thu hút đầu tư theo phương thức đối tác công tư tin cậy, bền vững; thảo luận về những vướng mắc trong cơ chế tài chính đối với dự án PPP; Kỳ vọng của nhà đầu tư quốc tế đối với phương thức PPP; đưa ra các giải pháp thúc đẩy đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong các ngành, lĩnh vực như y tế, giao thông; kinh nghiệm triển khai các dự án PPP trong các lĩnh vực kết cấu hạ tầng và xã hội tại địa phương… Phiên thảo luận bàn tròn sâu 02 chuyên đề: “Giải pháp  thúc đẩy PPP trong phát triển một số lĩnh vực xã hội và cung cấp dịch vụ sự nghiệp công” và “Giải pháp thúc đẩy PPP trong lĩnh vực giao thông, năng lượng, xử lý rác thải, nước thải, cấp nước”.

Đại diện Công ty E&Y phát biểu tại hội thảo

Báo cáo kết quả phiên hội thảo chuyên đề 1, TS. Đoàn Ngọc Xuân, Vụ trưởng vụ Xã hội, Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh một số nội dung: Thứ nhất, vấn đề PPP cần có thêm tư duy, lý luận, kinh nghiệm quốc tế để làm cơ sở, luận cứ cho việc hoạch định chính sách. Thứ hai, vấn đề liên quan đến huy động nguồn lực phát triển hạ tầng xã hội. Thứ ba, còn nhiều vướng mắc trong vấn đề PPP, đặc biệt là lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, du lịch…, 

Ông Lê Kim Thành, Cục trưởng Cục Đường cao tốc, Bộ Giao thông vận tải tham gia ý kiến

Báo cáo kết quả phiên hội thảo chuyên đề 2 về thúc đẩy đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong lĩnh vực giao thông, năng lượng, xử lý rác thải, nước thải, cấp nước, đồng chí Hà Hải An, Vụ trưởng vụ Kinh tế Quốc tế và Hội nhập, Ban Kinh tế Trung ương cho biết, các đại biểu đồng tình cho rằng Nhà nước cần lựa chọn nhà đầu tư chất lượng cao và có sự hỗ trợ để triển khai được các công trình, dự án chất lượng cao; tình hình triển khai PPP còn khó khăn do lãi suất cao, thủ tục hành chính phức tạp, thời gian thẩm định kéo dài...

Bà Đỗ Thị Bích Hồng, Viện Chiến lược, Ngân hàng Nhà nước tham gia ý kiến

Tại phiên hội thảo buổi chiều, các đại biểu trao đổi, chia sẻ quan điểm, luận cứ đối với phương thức PPP nhằm xác định những điểm yếu cần khắc phục, những điểm mạnh cần phát huy trong thu hút khu vực tư nhân cùng tham gia cung cấp hạ tầng và dịch vụ công với khu vực nhà nước. Các tham luận tập trung vào các chủ đề quan trọng, như: Chủ trương của Đảng và Nhà nước về hợp tác công tư trong phát triển kinh tế - xã hội; một số kinh nghiệm và giải pháp thúc đẩy hợp tác công tư, huy động nguồn lực tư nhân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam; Sử dụng nguồn lực công làm đòn bẩy thu hút khu vực tư trong PPP; quá trình chuẩn bị dự án PPP và các vướng mắc; thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực giáo dục đại học ở Việt Nam...

TS. Đoàn Ngọc Xuân, Vụ trưởng Vụ Xã hội, Ban Kinh tế Trung ương điều phối, báo cáo kết quả phiên Hội thảo chuyên đề 1

Kết luận hội thảo, đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cảm ơn các ý kiến trách nhiệm, tâm huyết của các diễn giả tham dự. Hội thảo đã thu được nhiều ý kiến với các nội dung có giá trị cao nhằm thúc đẩy đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong phát triển một số lĩnh vực kinh tế - xã hội của Việt Nam. Các ý kiến trao đổi tại Hội thảo đã nhận diện được bức tranh rõ nét và thực tế hơn về tình hình thực hiện, những kết quả bước đầu trong triển khai đầu tư theo phương thức đối tác công tư tại Việt Nam thời gian vừa qua. Những trao đổi cũng đã giúp gợi mở, làm rõ hơn những vấn đề đặt ra, đó là về thể chế, chính sách, pháp luật hiện tại trong xây dựng môi trường thúc đẩy đầu tư các dự án PPP tại Việt Nam; những vướng mắc lớn trong triển khai các dự án PPP tại Việt Nam; về khả năng mở rộng áp dụng PPP sang các lĩnh vực khác ngoài hạ tầng; sự phù hợp của cơ chế, chính sách trong phát huy vai trò dẫn dắt của vốn đầu tư công và việc bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư theo phương thức PPP. Qua trao đổi có thể thấy các văn kiện Đại hội và nhiều nghị quyết của Đảng đã khẳng định việc huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển là quan điểm, chủ trương nhất quán, xuyên suốt của Đảng, trong đó kinh tế tư nhân là khu vực, động lực quan trọng của nền kinh tế.

Bà Nguyễn Khánh Phương , Phó Viện trưởng Viện chiến lược và Chính sách y tế thảo luận tại Chuyên đề 1

Ông Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội

Đồng chí Phó Trưởng Ban cho biết, các đề xuất tại hội thảo hôm nay sẽ được tổng hợp, chắt lọc để báo cáo tới các cơ quan chức năng liên quan, qua đó cùng đề xuất những định hướng nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để nâng cao hiệu quả thực hiện PPP tại Việt Nam trong thời gian tới.

Đồng chí Hà Hải An, Vụ trưởng vụ Kinh tế Quốc tế và Hội nhập, Ban Kinh tế Trung ương báo cáo kết quả Chuyên đề 2

Đồng chí Lê Hoàng Anh, Ủy viên Thường trực, Uỷ ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội phát biểu tham luận tại phiên buổi chiều

Ông Nguyễn Khắc Quyền, Phó viện trưởng, Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách (Bộ Công Thương) phát biểu tham luận tại phiên buổi chiều

Quang cảnh hội thảo

Trung tâm Thông tin, Phân tích và Dự báo kinh tế