Năm 2015 để lại những dấu ấn mạnh mẽ trong hội nhập kinh tế quốc tế. Một loạt các Hiệp định Thương mại tự do song phương và đa phương như Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Hàn Quốc, Việt Nam – EU, Việt Nam – Liên minh Thuế quan Nga, Belarus, Kazakhstan đã hoàn tất kí kết. Đặc biệt, ngày 5/10 Việt Nam cùng 11 đối tác đã kết thúc đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và ngày 31/12/2015, Cộng đồng kinh tế ASEAN đã chính thức ra đời. Chia sẻ với Diễn đàn Doanh nghiệp, GS.TS Vương Đình Huệ - Ủy viên BCHTW Đảng, Trưởng Ban kinh tế Trung ương cho biết, bên cạnh việc tận dụng tốt những cơ hội mang lại, chúng ta cũng phải sẵn sàng các giải pháp để đối mặt với nhiều thách thức từ hội nhập kinh tế quốc tế, trong đó "quốc gia khởi nghiệp" sẽ là một trong những chương trình quan trọng để tạo bước đột phá phát triển kinh tế.
Kết thúc năm 2015 với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ, sâu rộng thông qua các Hiệp định thương mại tự do đa tầng nấc giữa Việt Nam với các nước. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, nền kinh tế nước ta đã đạt được những điểm sáng cơ bản nào, thưa ông?
Có thể nói, năm 2015 trong điều kiện khó khăn như vậy, nhưng những mục tiêu cơ bản trong phát triển kinh tế xã hội đều trở thành hiện thực.
Thứ nhất, về mặt tăng trưởng, năm nay của chúng ta tăng trưởng trên 6,5% là lần đầu tiên trong nhiệm kỳ 5 năm cao hơn mức chỉ tiêu kế hoạch. Như vậy có thể thấy tăng trưởng bắt đầu đảo chiều từ giữa năm 2014 và xu hướng phục hồi mạnh hơn và rõ hơn trong năm 2015 này, chúng ta đạt mức 6,68% (so với chỉ tiêu Quốc hội là 6,2%), nếu mà theo mức độ này thì cả 5 năm trên 5,9%.
Để có tăng trưởng lớn như thế, chúng ta thấy hiệu ứng bước đầu của các Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp sửa đổi v.v…; rồi hiệu ứng của các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết. Nhờ Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp sửa đổi, tinh thần khởi nghiệp có vẻ như được hâm nóng và đang tăng lên, năm nay số lượng doanh nghiệp đăng ký mới tăng, tổng vốn đăng ký mới tăng rất mạnh.
Đây không chỉ là kết quả của riêng 2015, mà bắt đầu khi Đảng và Nhà nước ta điều chỉnh chiến lược phát triển vào năm 2011, chuyển từ mục tiêu phát triển nhanh sang tăng trưởng mức hợp lý, ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội. Có thể nói, một trong những ấn tượng nhất trong nhiệm kỳ 5 năm vừa rồi, Đảng và Nhà nước ta đã chuyển hướng chiến lược về lãnh đạo, chỉ đạo điều hành nền kinh tế để thích ứng với điều kiện kinh tế thế giới và những khó khăn của kinh tế trong nước.
Thứ hai, là kinh tế vĩ mô cơ bản giữ được ổn định, trong điều kiện kinh tế trong nước phục hồi chưa đủ mạnh, kinh tế Thế giới và Trung Quốc sụt giảm, biến động mạnh về tỷ giá Nhân dân tệ và các đồng tiền trong khu vực, cuối năm thì FED tăng lãi suất, sụt giảm mạnh của Thị trường Chứng khoán Trung Quốc v.v… chúng ta vẫn giữ được ổn định vĩ mô.
Thứ ba, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế, tiếp tục đạt được những kết quả tích cực, kể cả những lĩnh vực trọng tâm, như DNNN, đầu tư công, ngân hàng thương mại, xử lý nợ xấu, rồi lĩnh vực tái cơ cấu nông nghiệp… có những kết quả tích cực.
Thứ tư, môi trường kinh doanh và đầu tư được cải thiện, rất quyết liệt trong chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Chúng ta chính thức thực hiện cơ chế một cửa quốc gia và kết nối kỹ thuật cơ chế một cửa với ASEAN, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan; rồi tiếp cận điện năng; rồi đầu tư xây dựng, cấp phép, tài nguyên và môi trường, những vấn đề này chúng ta triển khai rất quyết liệt để đạt mức trên trung bình của ASEAN 6.
Thứ năm, nổi bật trong năm nay, là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP được ký kết, cộng với đó là hàng loạt các Hiệp định FTA song phương và đa phương thế hệ mới mà Việt Nam đã ký với các nước, các đối tác và hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN.
Một vấn đề nữa tôi muốn nhấn mạnh, an sinh xã hội và các vấn đề khác thuộc lĩnh vực xã hội được chú trọng; quốc phòng an ninh được tiếp tục tăng cường; trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; tai nạn giao thông giảm so với cùng kỳ cả ba tiêu chí; đặc biệt phong trào xây dựng nông thôn mới đạt được nhiều kết quả khích lệ.
Khởi nghiệp là một trong những lĩnh vực luôn nhận được sự quan tâm của Đảng và Chính phủ trong thời gian gần đây. Theo ông, Việt Nam cần phải tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách như thế nào để tạo điều kiện, môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp khởi nghiệp?
Đảng và Nhà nước ta luôn coi đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam như là lực lượng xung kích, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hiến pháp năm 2013 cũng đã hiến định vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam. Ngày 13/10 hằng năm được Đảng và Nhà nước ta gọi là ngày Doanh nhân Việt Nam để tôn vinh các doanh nghiệp, doanh nhân Việt. Đồng thời, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách khuyến khích phát triển doanh nghiệp, phát huy vai trò của doanh nhân, doanh nghiệp trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước như nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Việt Nam cần có chương trình quốc gia về khởi nghiệp để thúc đẩy khát vọng kinh doanh của doanh nhân Việt. Khởi nghiệp thành công sẽ góp phần phát triển đội ngũ doanh nhân ngày càng lớn mạnh, tạo nên sức sống mới cho nền kinh tế.
Một trong những việc cần phải hết sức chú trọng trong năm 2016, đó là chúng ta phải tập trung nỗ lực để tạo ra làn sóng đầu tư mới. Làn sóng đầu tư thứ nhất có thể nói bắt đầu từ Đổi mới 1986. Làn sóng đầu tư thứ hai là khi chúng ta ban hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư và đến bây giờ khi chúng ta có Luật Đầu tư sửa đổi, Luật Doanh nghiệp sửa đổi theo những nguyên tắc rất hiện đại, nội dung tiến bộ, độ minh bạch cũng rất cao, các loại hiệp định FTA, ASEAN sẽ tạo thuận lợi trong thương mại và trong đầu tư thì hy vọng chúng ta sẽ tạo được làn sóng đầu tư mới ở Việt Nam với tinh thần quốc gia khởi nghiệp.
Hiện nay ở nước ta mới có hơn 500.000 doanh nghiệp đăng ký, chúng ta đang mong muốn trong tương lai không xa có được 2.000.000 doanh nghiệp. Văn kiện đại hội Đảng đã xác định doanh nghiệp tư nhân là một động lực quan trọng phát triển của đất nước và Ban Kinh tế Trung ương đã hoàn thành đề án về Chủ trương và giải pháp trong chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, chúng ta phải thúc đẩy tinh thần quốc gia khởi nghiệp và có những chính sách rất cụ thể để thúc đẩy khởi nghiệp quốc gia, gắn với việc triển khai mạnh mẽ việc thực hiện Luật Đầu tư sửa đổi và Luật Doanh nghiệp sửa đổi.
Năm 2015, Ban Kinh tế Trung ương đã đặt trọng tâm nghiên cứu thể chế, chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp. Với tinh thần thúc đẩy khát vọng kinh doanh Việt cũng như nâng cao hiệu quả các chính sách và chương trình hỗ trợ khởi nghiệp ở Việt Nam, tháng 6/2015, Ban Kinh tế Trung ương đã phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức Diễn đàn Khởi nghiệp Việt Nam. Chúng tôi muốn nhấn mạnh lại rằng, đã đến lúc cần có chương trình quốc gia về khởi nghiệp.
Như vậy, trong giai đoạn tới, chúng ta phải làm gì để góp phần phát triển kinh tế bền vững và tăng trưởng hội nhập, thưa ông?
Dấu ấn của năm 2015 là thành tựu của cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong năm vừa qua, Thủ tướng, tư lệnh các ngành, rồi cán bộ, công chức của cả các hệ thống từ tài chính, thuế, hải quan, kho bạc, quản lý tài nguyên – môi trường, điện lực, đất đai v.v… cũng đều hết sức cố gắng, rõ ràng chúng ta có bước tiến rất dài. Mục tiêu đặt ra cho năm 2016 là làm thế nào để rút ngắn hơn nữa khoảng cách những quy định trên văn bản với thực thi của các cơ quan và đội ngũ cán bộ công chức - đấy là mong muốn của đội ngũ các doanh nghiệp, doanh nhân và người dân.
Theo chúng tôi, Một là, hoàn thiện thể chế, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên, môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu để phát triển đất nước nhanh và bền vững; Hai là, tập trung thực hiện có kết quả đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, trọng tâm là thực hiện thành công ba đột phá chiến lược, sớm khắc phục những điểm nghẽn về thể chế kinh tế, nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng. Đây là những vấn đề chúng ta phải quan tâm hàng đầu và hoàn toàn có thể đặt kỳ vọng vào những quyết sách chung của Đảng và Nhà nước trong những năm tới về đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; hoàn thiện thể chế, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Ba mươi năm đổi mới là một giai đoạn lịch sử quan trọng có ý nghĩa trọng đại trong sự nghiệp phát triển của nước ta, đánh dấu sự trưởng thành về mọi mặt của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, là quá trình cải biến sâu sắc, toàn diện, triệt để, là sự nghiệp cách mạng to lớn của toàn Đảng, toàn dân vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh". Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa từng bước hình thành và phát triển; thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được quan tâm xây dựng và từng bước hoàn thiện. Thực lực của nền kinh tế tăng lên, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát. Môi trường đầu tư không ngừng được cải thiện, thế và lực của nước ta vững mạnh, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng lên, tạo ra những tiền đề quan trọng để đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân. Đồng thời chúng ta cũng nhận thức rõ còn những hạn chế, khó khăn không nhỏ của nền kinh tế đã và đang đặt ra những vấn đề cần phải có những quyết sách trong thời gian tới đưa nước ta phát triển nhanh và bền vững.
Năm 2015 đã kết thúc – là năm cuối của chặng đường 30 năm đổi mới, đánh dấu một giai đoạn quan trọng của tiến trình phát triển. Bước sang năm 2016, với niềm tin sâu sắc vào đường lối đúng đắn trong hoạch định chiến lược, chính sách phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ, sự cố gắng vươn lên trong tổ chức thực hiện của các cấp, các ngành, các địa phương và sự phấn đấu nỗ lực của toàn dân, toàn quân, chúng ta luôn tin tưởng vào sự phát triển thịnh vượng của đất nước trên con đường hội nhập rộng mở phía trước./.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
Theo Lại Hợp Nhân - Báo Diễn đàn doanh nghiệp