Lò chợ khai thác than áp dụng cơ giới hóa đồng bộ của Công ty Than Hạ Long.
Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đang chủ trương chuyển hướng mạnh mẽ từ tăng trưởng nóng sang tăng trưởng xanh, từ chiều rộng sang chiều sâu. Ngành than đang tập trung nghiên cứu, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ, đưa cơ giới hóa vào sản xuất trong các mỏ than hầm lò. Việc đầu tư xây dựng lò giếng đứng được coi là "át chủ bài" của ngành than, phấn đấu mục tiêu xây dựng mỏ hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an toàn và ít người.
Ngày mới ở Hà Lầm
Khi nguồn than lộ thiên ngày một cạn kiệt, các mỏ lộ thiên vùng Quảng Ninh có xu hướng chuyển dịch sang khai thác hầm lò, vừa giúp tận thu tài nguyên, vừa bảo đảm môi trường sinh thái. Nhằm chủ động trong thi công, đẩy nhanh tiến độ xây dựng mỏ mới cũng như phát huy cao nhất năng lực trong nước, từ hơn 10 năm trước, ngành than đã nghiên cứu, thí điểm đầu tư một số mỏ giếng đứng do các đơn vị trong nước tự thiết kế, thi công và cung cấp thiết bị, có liên danh hoặc thuê nhà thầu phụ nước ngoài.
Ngày 3-2-2009, Công ty Than Hà Lầm "lĩnh ấn tiên phong", tiến hành mở vỉa những mét lò giếng đứng đầu tiên của dự án khai thác phần dưới mức âm 50 m, công suất khai thác 2,4 triệu tấn/năm, thi công ba giếng đứng. Mỏ giếng đứng Hà Lầm có tầm chiến lược quan trọng trong sự phát triển bền vững của công ty, nếu không đến năm 2017, mỏ Hà Lầm sẽ kết thúc ở độ sâu đến 50 m. Dịp kỷ niệm 73 năm Ngày truyền thống công nhân mỏ - truyền thống ngành than (12-11-2009), mỏ giếng đứng của Hà Lầm đã đạt độ sâu thiết kế 300 m so mực nước biển, bảo đảm chất lượng và an toàn tuyệt đối, đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử phát triển ngành than. Lúc bấy giờ, chúng tôi là những vị khách đầu tiên xuống "thám hiểm" công trường đào lò sâu nhất Việt Nam. Từ đáy giếng ở độ sâu 300 m, thợ mỏ Hà Lầm tiếp tục đào lò xây dựng cơ bản về hai phía, tổng chiều dài hơn 1.100 m, hình thành các lò chợ khai thác. Trở lại Hà Lầm lần này, xuống lò tham quan quy trình khai thác cơ giới hóa, chúng tôi cảm nhận mọi thứ hoàn toàn khác biệt so trước đây. Từ miệng giếng ở mức 75 m xuống độ sâu 300 m so mực nước biển, thang máy đi chỉ mất hai phút. Giám đốc Công ty Than Hà Lầm Trần Mạnh Cường cho biết, khai thác ở độ sâu 300 m, mỏ phải đối mặt nhiều vấn đề như đòi hỏi tự động hóa toàn bộ đối với vận tải, thoát nước, khí mỏ, sàng tuyển,… Tuy nhiên, đến thời điểm này, thợ mỏ Hà Lầm đã khắc chế thành công các yếu tố không có lợi, đưa cơ giới hóa vào khai thác ổn định với hiệu quả cao. Mô hình quản lý tập trung của Hà Lầm đã kiểm soát được toàn bộ quy trình, từ người ra vào, nước thải, khí mỏ,... Trường hợp khi phát hiện khí mỏ vượt ngưỡng cho phép, hệ thống tự động dừng toàn bộ hoạt động trong mỏ. Quan điểm của lãnh đạo Công ty Than Hà Lầm là vào mỏ như không phải vào mỏ, không nhìn thấy than mà chỉ thấy mầu xanh. Trước đây, khi tan ca, thợ mỏ chỉ còn nhìn thấy đôi mắt và hàm răng, còn hôm nay ra khỏi lò, thậm chí đôi tay vẫn sạch.
Theo thiết kế, lò chợ được đầu tư hai dây chuyền cơ giới hóa đồng bộ: dây chuyền thứ nhất tại vỉa 11 có vốn đầu tư gần 260 tỷ đồng, công suất 600 nghìn tấn than/năm, chiều dài lò chợ 113 m. Dây chuyền thứ hai tại vỉa 7, vốn đầu tư gần 463 tỷ đồng, công suất 1,2 triệu tấn/năm, chiều dài lò 154 m. Nhờ hai dây chuyền cơ giới hóa này, tuy số lượng công nhân giảm từ 4.700 người (trước đây) còn 3.200 người, song năng suất lại tăng lên tới 8 đến 12 lần. Anh Hoàng Anh Ðỗ, Tổ trưởng sản xuất thuộc Công trường cơ giới hóa 1 cho biết, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, có máy khấu com-bai và giàn chống thủy lực đi kèm, tổ anh có 35 người, mỗi ca khai thác được 1.600 tấn, thu nhập bình quân thợ lò khoảng 20 đến 25 triệu đồng/tháng. Năm 2016, TKV tôn vinh 42 thợ lò trong toàn tập đoàn thu nhập hơn 300 triệu đồng/năm, Hà Lầm có 19 người. Năm 2017, TKV có 124 công nhân, Hà Lầm chiếm 70 người và cả năm người thu nhập hơn 400 triệu đồng/năm đều là công nhân Hà Lầm. Năm 2016, dây chuyền số 1 khi đi vào khai thác ổn định đã đạt sản lượng 600 nghìn tấn, tăng gấp hai lần so năm trước, tổng sản lượng đến nay đạt gần hai triệu 180 nghìn tấn. Còn dây chuyền 2, năm 2016 mới bước vào khai thác, đạt hơn 60 nghìn tấn, ngay năm sau tăng vọt lên hơn 995 nghìn tấn, chín tháng năm 2018 đã đạt gần 643 nghìn tấn. Nếu so sánh về công nghệ, trình độ quản lý, mỏ Hà Lầm ở mức tương đương mỏ của các nước U-crai-na, Nga, Séc, Ba Lan,… Với công suất khai thác 2,4 triệu tấn than nguyên khai/năm, tuổi thọ của mỏ giếng đứng Hà Lầm còn tới hơn 30 năm nữa. Tuy nhiên, thợ mỏ Hà Lầm đã tính toán đến việc chuẩn bị thiết kế dự án khai thác dưới mức đáy tầng than 300 m, nâng thời gian khai thác lên 100 năm.
Chiều sâu tầng than
Một dự án lò giếng đứng khác của ngành than cũng đang được triển khai là mỏ Khe Chàm II - IV, quy mô vượt xa mỏ Hà Lầm, do Công ty Than Hạ Long làm chủ đầu tư, nguồn vốn 12.500 tỷ đồng, công suất 3,5 triệu tấn/năm, trữ lượng công nghiệp hơn 82,5 triệu tấn. Theo thiết kế được phê duyệt, dự án được khai thông bằng ba giếng đứng kết hợp các lò xuyên vỉa ở hai tầng khai thác. Tầng trên khai thác từ độ sâu 60 đến 350 m; tầng dưới khai thác từ độ sâu 350 đến 500 m. Mỏ Khe Chàm II-IV được thiết kế với tiêu chí mỏ sạch, hiện đại, tiết kiệm tài nguyên theo tiêu chuẩn châu Âu, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong khai thác. Các hệ thống vận tải, thông gió, thoát nước, quan trắc tập trung, tổ hợp công nghệ trên mặt mỏ được cơ giới hóa, tự động hóa đến mức cao nhất. Khu xử lý nước thải mỏ được thiết kế hiện đại, bảo đảm nước thải sau xử lý có thể sử dụng lại, đủ điều kiện thải ra môi trường,...
Giám đốc Công ty Than Hạ Long Bùi Ðình Thanh cho biết, ngay sau khi được TKV phê duyệt, công ty đã tích cực tổ chức thực hiện dự án, triển khai các hạng mục công việc theo trình tự quy định. Trong đó, có việc tổ chức đấu thầu quốc tế để lựa chọn nhà thầu, thi công các hạng mục công trình phục vụ sản xuất. Công ty cũng thực hiện nhiều biện pháp nhằm tiết kiệm vốn đầu tư, tăng hiệu quả dự án. Thí dụ, nhà điều hành sản xuất được điều chỉnh, giảm quy mô và giá trị từ 220 tỷ đồng còn 120 tỷ đồng, không đầu tư mới một số thiết bị khai thác than, trạm biến áp mà sử dụng lại thiết bị hiện có, tiết giảm hàng chục tỷ đồng; các chi phí quản lý đều thấp hơn giá trị tương ứng theo phê duyệt. "Trong quá trình đào lò xây dựng cơ bản tại các gói thầu 32 và 35, tiến độ đã đạt và vượt so dự kiến. Ở gương lò xuyên vỉa thông gió phụ độ sâu 350 m, tiến độ bình quân đạt khoảng 115 m/tháng, có thời điểm lên tới 130 m/tháng. Dự kiến, dự án sẽ hoàn thành đào lò xây dựng cơ bản vào quý I-2023, sớm hơn 1,2 năm so thiết kế kỹ thuật được duyệt. Theo kế hoạch, năm nay, sản lượng khai thác đạt 350 nghìn tấn, năm sau sẽ tăng lên 680 nghìn tấn, năm 2020 một triệu tấn, năm 2021 lên 1,5 triệu tấn, năm 2022 ở mức 2,2 triệu tấn, năm 2023 lên ba triệu tấn và năm 2024 sẽ đạt công suất thiết kế 3,5 triệu tấn", Giám đốc Bùi Ðình Thanh khẳng định.
Ðể đạt công suất 3,5 triệu tấn/năm, mỏ được thiết kế 14 lò chợ, gồm 12 lò chợ hoạt động đồng thời, hai lò chợ dự phòng. Trong số 12 lò chợ hoạt động, có bốn lò chợ sử dụng cột thủy lực đơn xà khớp có công suất 100 đến 120 nghìn tấn/năm; hai lò chợ áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, công suất mỗi lò 750 nghìn tấn/năm và tám lò chợ giá khung, công suất 180 đến 250 nghìn tấn/năm. Chúng tôi xuống lò ở độ sâu 350 m, khu vực đang thi công đường lò, sân ga và đường lò xuyên vỉa thuộc gói thầu 32, với tổng số hơn 14.000 m. Theo Giám đốc điều hành thuộc nhà thầu Công ty Xây dựng số 3 Than Trung Quốc, để triển khai gói thầu 32, công ty đã huy động 420 cán bộ, công nhân cùng nhiều máy móc, thiết bị đặc chủng chuyên dụng đào lò. Ðịa chất khu vực mỏ Khe Chàm II-IV tương đối phức tạp, có nhiều phay phá, nước ngầm, thường xuyên phải thay đổi biện pháp thi công. Vừa qua, khi đào đến độ sâu 340 m xuyên vỉa thông gió chính, nhà thầu gặp phải mạch nước ngầm lớn, buộc phải dừng thi công một tháng để bơm hút, chờ lượng nước giảm xuống mới thi công trở lại. Tuy nhiên, nhà thầu và chủ đầu tư đều có sự phối hợp chặt chẽ, giải quyết tốt mọi vấn đề phát sinh, do vậy vẫn bám sát tiến độ và bảo đảm chất lượng. Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án Khe Chàm II - IV Ðào Ngọc Thắng cho biết, khu vực hầm trạm bơm và hầm trạm biến áp đã được đơn vị thi công cơ bản hoàn thành, chiều cao hầm 8,43 m, rộng 6,8 m, dài hơn 150 m. Ðể thi công hầm lớn như vậy, ban đầu phải neo thân hầm bằng vì neo cáp sâu 8,3 m vào lòng đất, kết hợp lưới thép phun bê-tông, sau đó cố định bằng bê-tông cốt thép liền khối mác 350 B6 (chống thấm) dày hơn 0,5 m mới bảo đảm độ bền vững.
Tổng Giám đốc TKV Ðặng Thanh Hải khẳng định, dự án mỏ hầm lò Khe Chàm II - IV được xây dựng trở thành dự án mẫu của TKV, bởi hội tụ nhiều kỷ lục như: công suất lớn nhất, vốn đầu tư lớn nhất, khai thác xuống sâu nhất, mỏ hiện đại nhất,… Nhằm bảo đảm khai thác than hiệu quả, TKV đã chỉ đạo các đơn vị từng bước nâng cao năng lực khai thác hầm lò; đổi mới công nghệ theo hướng cơ giới hóa, tự động hóa nhằm nâng cao mức độ an toàn lao động và năng suất, chất lượng. Việc đầu tư các mỏ hầm lò mới, tập trung đầu tư công nghệ hiện đại của TKV phù hợp chủ trương chuyển hướng ngành than từ tăng trưởng nóng sang tăng trưởng xanh, phát triển theo chiều sâu, nhằm tận thu nguồn tài nguyên và bảo đảm môi trường bền vững.
Trong quá trình lập và phê duyệt thiết kế kỹ thuật mỏ Khe Chàm II - IV, với mục tiêu mở thêm hướng khai thông, góp phần rút ngắn tiến độ, TKV đã quyết định bổ sung hướng khai thông từ độ sâu 250 đến 350 m khu Khe Chàm I từ hệ thống đường lò hiện có ở độ sâu 225 m của Công ty Than Khe Chàm, theo hướng đào lò ngầm vận tải từ độ sâu 225 m xuống 350 m. Hiện, đơn vị thi công đã hoàn thành đường lò ngầm này và lò ngầm thông gió độ sâu 225 xuống đến 250 m, lò thượng thông gió từ độ sâu âm 325 lên âm 250 m, hoàn thành công tác đào lò, đưa ba lò chợ thuộc dự án Khe Chàm II - IV vào khai thác, một lò chợ còn lại sẽ được đưa vào khai thác trong tháng 12 tới.
NGUYỄN ANH TUẤN
Phó Tổng Giám đốc TKV
Theo nhandan.com.vn
In bài viết
