Dây chuyền sản xuất ở nhà máy ô-tô Hyundai Thành Công.
Dù được nhìn nhận là đã có những điểm tích cực, tiến bộ, nhưng dự thảo Nghị định về điều kiện kinh doanh sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô-tô do liên Bộ Công Thương và Giao thông vận tải soạn thảo vẫn gây những quan ngại ngay khi được đưa ra lấy ý kiến rộng rãi. Hiệp hội các doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp ô-tô Việt Nam (VAMA) đã lên tiếng về những bất cập trong dự thảo trên. |
Bất cập trong triệu hồi xe Trong dự thảo có quy định, các nhà nhập khẩu ô-tô phải chịu trách nhiệm cung cấp dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng và triệu hồi cho sản phẩm được bán ra. Tuy nhiên, theo đề xuất của VAMA, dự thảo cần có quy định rõ về ba loại giấy tờ mà doanh nghiệp kinh doanh ô-tô cần phải có gồm: Giấy ủy quyền của nhà sản xuất cho việc nhập khẩu, phân phối cũng như cung cấp dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng và triệu hồi chính hãng. Hợp đồng hỗ trợ kỹ thuật, bao gồm đào tạo kỹ thuật, cung cấp thông tin kỹ thuật, hướng dẫn sửa chữa, thiết bị chẩn đoán, thiết bị sửa chữa chuyên dụng, phần mềm chính hãng. Và cuối cùng là hợp đồng cung cấp phụ tùng chính hãng. Ông Toru Kinoshita, Chủ tịch VAMA, cho rằng, các loại giấy tờ trên là sự bảo đảm về cơ chế chính sách để hoạt động triệu hồi xe được tiến hành theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất chứ không thể tự ý. Đây cũng là sự bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo đảm an toàn cho phương tiện thông qua việc bảo dưỡng đúng kỹ thuật, thay thế phụ tùng chính hiệu và triệu hồi sản phẩm khi có yêu cầu của nhà sản xuất. Trên thực tế, trong số khoảng 70 vụ triệu hồi được công bố trên website chính thức của Cục Đăng kiểm Việt Nam từ tháng 11 năm 2011 đến nay với cả triệu ô-tô đang lưu hành tại Việt Nam, đơn vị thực hiện triệu hồi đều là doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu ô-tô tại Việt Nam được ủy quyền chính thức của nhà sản xuất nước ngoài chứ không hề có bất kỳ doanh nghiệp nhập khẩu thương mại lẻ nào. Tại Điều 23 của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (Luật số 59/2010/QH12) cũng quy định rất rõ trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hàng hóa có khuyết tật gây ra không chỉ có tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa hay trực tiếp cung cấp hàng hóa ra thị trường mà còn bao gồm cả "tổ chức, cá nhân sản xuất hàng hoá". Bởi vậy, việc dự thảo chỉ yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu "có cam kết bằng văn bản với Bộ Công thương về việc thực hiện trách nhiệm bảo hành, bảo dưỡng, triệu hồi, thu hồi ô-tô nhập khẩu" được các chuyên gia cho là "đầy mẫu thuẫn và dễ dãi". Khoản 4 Điều 12 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng yêu cầu, bên cung cấp hàng hóa phải "cảnh báo khả năng hàng hóa, dịch vụ có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tính mạng, tài sản của người tiêu dùng và các biện pháp phòng ngừa" và "cung cấp thông tin về khả năng cung ứng linh kiện, phụ kiện thay thế của hàng hóa". Tuy nhiên, giám đốc một doanh nghiệp nhập khẩu ô-tô chính hãng cũng cho rằng, không có đại lý bán ô-tô cấp 1 (bán buôn) ở nước ngoài dám bán lượng xe lớn cho bất kỳ doanh nghiệp nào của Việt Nam bởi nhà sản xuất hay chủ thương hiệu có sự phân chia và giám sát thị trường, khu vực rất rõ ràng. Vì thế, các doanh nghiệp thương mại không được chính hãng đồng ý bán xe chỉ có thể mua ô-tô từ các đại lý cấp 2 ở nước ngoài với giá cao hơn mua ở gốc. Cũng bởi mua xe của các đại lý cấp 2, bán lẻ và lại không sử dụng đúng thị trường đó nên bỏ bớt được các yêu cầu về chi phí bảo hành, bảo dưỡng mà nhà sản xuất đề ra. Nhưng điều này sẽ khiến người tiêu dùng đối diện hiểm nguy khi lưu thông trên đường vì xe không được bảo hành, bảo dưỡng theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất, khi hỏng hóc, cần triệu hồi sẽ không được thông tin chính thức về các vấn đề liên quan cũng như khả năng đáp ứng của linh phụ kiện thay thế để xe bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật đề ra khi lưu hành. Bởi vậy, nếu phải triệu hồi, doanh nghiệp kinh doanh xe không có sự hậu thuẫn của nhà sản xuất khó đáp ứng các quy định tại Điều 22 Luật Bảo về quyền lợi người tiêu dùng với yêu cầu: mô tả hàng hóa phải thu hồi; lý do thu hồi hàng hóa và cảnh báo nguy cơ thiệt hại do khuyết tật của hàng hóa gây ra; thời gian, địa điểm, phương thức thu hồi hàng hóa; thời gian, phương thức khắc phục khuyết tật của hàng hóa. Đứng trước nguy cơ vi phạm bản quyền Trong dự thảo Nghị định có yêu cầu "nhà sản xuất, nhập khẩu ô-tô phải sở hữu cơ sở bảo hành, bảo dưỡng". Tuy nhiên, VAMA chỉ ra rằng, quy định này bất cập ở chỗ không phù hợp với thông lệ quốc tế, bởi các nhà sản xuất ô-tô trên thế giới thường sử dụng hệ thống các đại lý ủy quyền trong việc phân phối, bảo hành, bảo dưỡng và triệu hồi các sản phẩm ô-tô để chăm sóc khách hàng. Làm rõ thêm từ thực tế của doanh nghiệp, ông Trần Tấn Trung, Giám đốc Audi Việt Nam, cho biết, các đại lý bán xe ở nước ngoài không được phép cung cấp các hồ sơ đăng kiểm đã được cơ quan đăng kiểm nước ngoài cấp cho mẫu xe đó để doanh nghiệp thương mại mang về Việt Nam đăng ký hợp chuẩn. Quyền cấp hồ sơ kỹ thuật xe thuộc về nhà sản xuất hoặc chủ sở hữu thương hiệu. Ngoài ra, khi bán hàng, nếu trưng biển của bất cứ thương hiệu nào lên, doanh nghiệp không được hãng chỉ định sẽ phải đối mặt với việc xâm phạm sở hữu trí tuệ. Đó là chưa kể, các dòng xe được nhập khẩu thương mại từ nước ngoài đem về bán ở Việt Nam cũng đối diện với việc kiện về vi phạm tem nhãn và địa bàn sử dụng hàng hóa của chủ sở hữu nhãn hiệu khi phải tiến hành bảo trì bảo dưỡng nhiều loại xe cao cấp cần có các thiết bị, phầm mềm chẩn đoán kỹ thuật xe để hiện thị thông số tình trạng xe. Nhưng các thiết bị, phần mềm này cũng thuộc bản quyền của hãng và người dùng phải được sự cho phép, nếu không muốn bị kiện về sở hữu trí tuệ. Quy định chồng chéo khó thực thi Trước việc dự thảo Nghị định có yêu cầu doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe phải có đường thử tuân thủ theo các thông số kỹ thuật và bản vẽ chi tiết kèm theo, ông Kinoshita, Chủ tịch VAMA, cũng kiến nghị, "không áp dụng hồi tố cho các doanh nghiệp ô-tô đã được cấp phép đầu tư trước khi Nghị định này có hiệu lực bởi nhiều doanh nghiệp đã đầu tư đường thử với các thông số kỹ thuật và bản vẽ khác với Dự thảo đang đưa ra". Ngoài ra, VAMA cũng cho rằng, Nghị định chỉ nên quy định về điều kiện kinh doanh thôi, không nên quy định quá chi tiết thủ tục hành chính, biểu mẫu, các trang thiết bị, đường thử xe. Chính phủ nên giao việc quy định chi tiết này cho các bộ, ngành liên quan. Cạnh đó, do dự thảo hiện có một số quy định trùng lặp với các văn bản pháp luật khác hiện hành nên VAMA cũng kiến nghị, Nghị định dẫn chiếu đến các văn bản liên quan đang có hiệu lực về triệu hồi sản phẩm, thu hồi và xử lý sản phẩm thải bỏ, thủ tục đăng kiểm ô-tô, thử nghiệm phụ tùng cho ô-tô. Điều này nhằm tránh sự chồng chéo, trùng lặp cũng như sau khi ban hành lại phải thường xuyên cập nhật nội dung của Nghị định cho phù hợp với thực tiễn. Theo nhandan.com.vn |