Sau 30 năm đổi mới, nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới - giai đoạn phát triển trong môi trường hội nhập quốc tế trình độ cao và kỷ niệm 10 năm hoạt động với tư cách là thành viên của WTO - một môi trường hội nhập quốc tế sâu rộng, song giai đoạn tới đây chắc chắn sẽ là một giai đoạn nền kinh tế Việt Nam phát triển trong những điều kiện rất khác, với nhiều cơ hội mới mẻ, mang tính thách thức cao. Nhằm giải quyết vấn đề nêu trên, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức chương trình "Diễn đàn phát triển kinh tế Việt Nam 2017"
Để chuẩn bị cho Diễn đàn quan trọng này, Giáo sư Jay Rosengard, trường Chính sách công Kenedy, đại học Harvard đã có buổi trả lời phỏng vấn báo chí tại Ban Kinh tế Trung ương. BBT trân trọng giới thiệu với độc giả nội dung buổi phỏng vấn.
Giáo sư Jay Rosengard
PV: Xin chào GS. Vấn đề đáng quan tâm nhất của nhiều nước ASEAN hiện nay cũng như của Việt Nam là làm sao tránh được bẫy thu nhập trung bình để tiến lên hàng các nước có thu nhập cao. Vậy xin GS cho biết "bẫy thu nhập trung bình" là gì? Và điều kiện để tránh bẫy thu nhập trung bình như thế nào?
Giáo sư Jay Rosengard: Việt Nam có nhiều tiềm năng và có thể đạt mức tăng trưởng cao hơn nữa nếu biết tận dụng hiệu quả những nội lực của nền kinh tế. So sánh "những con hổ" của kinh tế châu Á như Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan đã bứt phát trong tăng trưởng kinh tế và trở thành những nước phát triển có thu nhập cao, trong khi nhiều nước khác ở khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Malaysia, Indonesia hay Phillipines thì vẫn chỉ là "những con mèo nhỏ" khi đang loay hoay tìm cách trở thành nước có thu nhập cao hơn. Vậy lựa chọn của Việt Nam là mong muốn chỉ là mèo nhỏ hay trở thành hổ lớn? Và Việt Nam cần làm gì để có thể trở nên phát triển hơn, đạt thu nhập cao hơn trước khi dân số già hoá?
PV: Bẫy thu nhập trung bình là một chướng ngại mà bất kỳ quốc gia nào trên thế giới cũng phải trải qua trong quá trình phát triển kinh tế. Vậy đối với Việt Nam có những thách thức gì về bẫy thu nhập trung bình?
Giáo sư Jay Rosengard: Một trong những vấn đề của Việt Nam là làm sao để tăng năng suất lao động. Vấn đề nhiều nước như Thái Lan hay Malaysia đang gặp phải đó là khi giá nhân công tăng lên trong khi năng suất không đổi dẫn đến năng lực cạnh tranh của nền kinh tế bị suy giảm. Do vậy, bài toán mà Việt Nam cần giải quyết đó là làm sao để tăng năng suất lao động hiệu quả để đảm bảo tăng trưởng bền vững.
PV: Cảnh báo về nguy cơ tụt hậu của nền kinh tế Việt Nam, một số chuyên gia trong và ngoài nước cho rằng, nếu không có chiến lược phát triển rõ ràng và đột phá thì không xa nữa Việt Nam sẽ phải đối diện với nguy cơ sa vào bẫy thu nhập trung bình, Vậy ý kiến của GS đánh giá về vấn đề này như thế nào và để ứng phó hiệu quả với rủi ro rơi vào bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cần phải có những giải pháp đột phá gì?
Giáo sư Jay Rosengard: Có 3 khuyến nghị cho Việt Nam:
Một là, tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng, như đường xá, cảng biển, viễn thông, điện lực, tạo điều kiện để kinh tế tư nhân phát triển.
Hai là, cần cải thiện cơ chế quản trị và quản lý của Chính phủ, tạo ra một cơ chế minh bạch và một môi trường ổn định và bền vững cho các nhà đầu tư dài hạn.
Ba là, cần đầu tư phát triển nguồn nhân lực, không chỉ đầu tư vào giáo dục đại học mà còn cần đầu tư vào giáo dục nghề, và giáo dục tại tất cả các bậc học, theo đó hệ thống giáo dục cần đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.
Về vấn đề "bẫy thu nhập trung bình" và liệu Vịêt Nam đã rơi vào bẫy chưa, và giải pháp nào để thoát bẫy thu nhập trung bình, tôi không tin tưởng vào khái niệm "bẫy thu nhập trung bình", bởi "bẫy" là một thứ mà chúng ta hoàn toàn bị động, không thể kiểm soát được, trong khi đó, vấn đề làm như thế nào để có thể đưa một nước từ một nước thu nhập trung bình thấp lên những nấc cao hơn, câu trả lời, đôi khi nằm ở những vấn đề giản đơn hơn, ví dụ như bằng cách sử dụng hiệu quả hơn các nguồn đầu tư công, giải quyết các vấn đề tham nhũng, quản lý yếu kém, các vấn đề về hành chính… theo đó, tạo một môi trường thuận lợi cho kinh doanh và đầu tư, đặc biệt là khu vực tư nhân phát triển.
Phòng Truyền thông - Trung tâm Thông tin kinh tế