Quan điểm của Lênin về xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn - nghĩa vận dụng trong xây dựng tổ chức công đoàn hiện nay

V.I. Lênin (1870 - 1924) là nhà tư tưởng lý luận chính trị vĩ đại, kiệt xuất, lãnh tụ lỗi lạc của giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới; người bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác trong điều kiện chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Thực tiễn hoạt động cách mạng của Lênin vô cùng phong phú. Lênin là người đầu tiên đã vận dụng sáng tạo những nguyên lý của chủ nghĩa Mác vào thực tiễn nước Nga; người sáng lập Nhà nước Xôviết - Nhà nước công nông đầu tiên trên thế giới và lãnh đạo nhân dân Liên Xô bắt tay vào xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực. Đồng thời, Lênin đã có những đóng góp lớn lao cho sự nghiệp giải phóng giai cấp công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới, đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, đấu tranh cho hòa bình, độc lập, tự do của các dân tộc. Di sản Lênin để lại cho nhân loại tiến bộ là vô cùng to lớn cả trên phương diện tư tưởng lý luận và thực tiễn hoạt động cách mạng, trong đó quan điểm về xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn là một trong những nội dung quan trọng có giá trị trường tồn trong đấu tranh cách mạng của giai cấp tiến bộ hiện nay.

Trước hết, quan điểm của Lênin về xây dựng giai cấp công nhân.

Lênin cho rằng, để xây dựng giai cấp công nhân thì trước tiên phải khẳng định rõ địa vị lịch sử của giai cấp này. Lênin đã kế thừa các quan điểm của Mác - Ăng ghen và Người đã khẳng định: "cái chủ yếu trong chủ nghĩa Mác là việc làm sáng rõ vai trò lịch sử toàn thế giới của giai cấp vô sản với tính cách là người xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa"[1].Đồng thời, Lênin đã phát triển các quan điểm của Mác và Ph.Ăng ghen trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản đã chuyển sang chủ nghĩa đế quốc, đặc biệt là trong thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước Nga Xô viết, Lênin hoàn thiện và làm rõ hơn địa vị của giai cấp công nhân trong quá trình cách mạng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Giai cấp công nhân và nhân dân lao động trở thành những người chủ tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội. Giai cấp công nhân trở thành giai cấp cầm quyền "phải tỏ ra có khả năng tổ chức thực tiễn" với việc thông qua Đảng tiền phong của mình lãnh đạo toàn xã hội cải tạo xã hội cũ, tổ chức xây dựng xã hội mới, tổ chức xây dựng đất nước, tiến hành kiểm kê, kiểm soát, sử dụng chuyên gia tư sản, đẩy mạnh sản xuất và tổ chức thi đua; họ là người làm chủ đất nước, làm chủ tập thể đối với tư liệu sản xuất do nhà nước sở hữu, quản lý, là giai cấp chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân. Địa vị kinh tế chính trị của giai cấp công nhân có những thay đổi căn bản. "Dưới chủ nghĩa xã hội, giai cấp công nhân không thể gọi là giai cấp vô sản nữa: nó thoát khỏi bóc lột, cùng với toàn thể nhân dân nó nắm giữ các tư liệu sản xuất, do đó sức lao động của nó không phải là hàng hóa"[2].

Lênin cho rằng giai cấp công nhân là sản phẩm của nền công nghiệp hiện đại, lực lượng đại biểu cho sự phát triển của lực lượng sản xuất tiến bộ, cho xu hướng tiến bộ của phương thức sản xuất; là giai cấp có tinh thần triệt để cách mạnh; là giai cấp có tính tổ chức và kỷ luật cao; là giai cấp có bản chất quốc tế. Vì vậy giai cấp công nhân có sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân là tổ chức lãnh đạo xã hội thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản để đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng toàn xã hội khỏi áp bức bất công, xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, từng bước xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng thành công chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi toàn thế giới. Sau khi giành được chính quyền, giai cấp công nhân, đại biểu cho sự tiến hóa tất yếu của lịch sử, là người duy nhất có khả năng lãnh đạo xã hội xây dựng một phương thức sản xuất mới cao hơn phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Trong quan điểm về xây dựng giai cấp công nhân, Lênin tiếp tục kế thừa các quan điểm của Mác, Ăng ghen, đồng thời Người tiếp tục phát triển, trong đó rất coi trọng xây dựng đạo đức cộng sản của giai cấp công nhân, coi đạo đức cộng sản như là yếu tố hợp thành văn hoá tinh thần của giai cấp công nhân, V.I.Lênin đã khẳng định văn hoá và đạo đức này không phải là cái gì đó nảy sinh từ hư vô, chúng có nguồn gốc khách quan và chủ quan xác định.Về nguồn gốc khách quan, V.I.Lênin nói: "Đạo đức của chúng ta là từ những lợi ích của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản mà ra". Điều đó có nghĩa là, thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân đã sản sinh ra một nội dung khách quan của đạo đức cộng sản. Và "cơ sở của đạo đức cộng sản là cuộc đấu tranh để củng cố và hoàn thành công cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản"[3]. Do vậy, những nguyên tắc của đạo đức này (trung thành với lý tưởng cộng sản, lao động trung thực và tận tâm vì chủ nghĩa xã hội, vì chủ nghĩa tập thể, kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, chủ nghĩa nhân đạo cộng sản) đều là do và vì thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân. Giai cấp này luôn nhận thức thực tiễn của mình ở tầm lý luận, khoa học để xây dựng hệ tư tưởng chính trị - đạo đức của mình, rồi lại dùng hệ tư tưởng này chỉ đạo thực tiễn ấy để tạo nên "bước nhảy sinh mệnh" của chính mình.Về nguồn gốc chủ quan, V.I.Lênin chỉ rõ, nội dung khách quan nói trên tất yếu phải được biểu hiện dưới hình thức chủ quan do những người tham gia vào thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân tạo ra. Đó là tư tưởng và hành vi đạo đức của họ, tư tưởng và hành vi đạo đức do chính họ tạo nên. Họ tạo ra tư tưởng và hành vi đạo đức này theo cách, như V.I.Lênin đã nói với các đoàn viên thanh niên cộng sản, một mặt, "khi tổ chức nhau lại, khi tập hợp nhau lại, khi đấu tranh" thì cần phải "tự giáo dục mình và đồng thời cũng giáo dục cho tất cả những ai đã công nhận họ là người dẫn đường chỉ lối, để trở thành những người cộng sản"; mặt khác, "tự giáo dục mình thành những người cộng sản "[4]. Về thực chất, khi đồng thời thực hiện hai cách này, giai cấp công nhân đã thực hiện một quá trình giáo dục đạo đức cộng sản thống nhất giữa ý thức đạo đức và thực tiễn đạo đức, giữa phương tiện thông tin và phương thức học tập và do vậy, làm cho những người tham gia vào thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân có kỹ năng đạo đức cộng sản. Trên thực tế, những người lao động và chiến đấu giỏi là những  người có kỹ năng đạo đức cộng sản điêu luyện. Giáo dục đạo đức cộng sản chỉ có hiệu quả khi nó được thực hiện đồng thời theo hai cách trên đây.

Đạo đức cộng sản được sinh thành từ thực tiễn của giai cấp công nhân, được dùng để điều chỉnh hoạt động xã hội nói chung, hoạt động thực tiễn nói riêng, đạo đức cộng sản có sự tác động cách mạng đến sự phát triển của xã hội, "giúp xã hội loài người tiến lên cao hơn, thoát khỏi ách bóc lột lao động"[5]. Như vậy, có thể nói, V.I.Lênin đã chỉ rõ nội dung, giá trị của đạo đức cộng sản là do thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân mang lại. Nội dung khách quan của đạo đức cộng sản được biểu hiện dưới hình thức chủ quan là ý thức và hành vi đạo đức của những người tham gia vào hoạt động thực tiễn cách mạng, được tạo nên bằng giáo dục và rèn luyện thường xuyên. Theo đó, đạo đức cộng sản sinh thành, vận hành, phát triển và hoàn thiện cùng với sự sinh thành, vận hành, phát triển và hoàn thiện của cuộc cách mạng của giai cấp công nhân. Mỗi thành công hay thất bại của cuộc cách mạng này đều đem lại sự thăng trầm cho đạo đức cộng sản. Thắng lợi của cuộc cách mạng vô sản do giai cấp công nhân thực hiện là tất yếu. Do vậy, đạo đức cộng sản cũng tất yếu hoàn thiện, tồn tại một cách phổ biến trong đời sống đạo đức của loài người.

Theo V.I.Lênin, văn hoá và đạo đức của giai cấp công nhân luôn kế thừa các giá trị bình đẳng, cộng đồng và nhân đạo mà những người lao động đã sáng tạo ra. Sự kế thừa này không phải do ý muốn chủ quan của người công nhân, mà do điều kiện sinh sống của họ quyết định. Điều đó giải thích và đòi hỏi việc giai cấp công nhân có thể và cần phải liên minh lâu dài, chiến lược với giai cấp nông dân, với những người lao động khác, trong đó có tầng lớp trí thức; giai cấp công nhân có năng lực cảm thông, chia sẻ và giải phóng cho tất cả những người lao động đang bị áp bức, bóc lột trên phạm vi toàn thế giới. Giá trị đạo đức của giai cấp lao động tồn tại trong mọi nền văn hoá của các dân tộc. Để kế thừa nó, giai cấp công nhân phải tiếp cận mọi nền văn hoá dân tộc, tiếp nhận ở các nền văn hoá này tất cả những giá trị cao đẹp. V.I.Lênin khẳng định "Người ta chỉ có thể trở thành người cộng sản khi biết làm giàu trí óc của mình bằng sự hiểu biết tất cả những kho tàng tri thức mà nhân loại đã tạo ra", chắt lọc trong đó những giá trị cao đẹp, những cái cần thiết "để đạt được một nền giáo dục cộng sản chủ nghĩa chân chính mà thôi"[6]. Để các giá trị đạo đức, văn hóa tốt đẹp trở nên phổ biến trong đời sống xã hội thì giai cấp công nhân, mà Đảng và Nhà nước của nó là đại biểu, phải thực hiện một sự nghiệp to lớn trên phạm vi toàn xã hội nhằm giáo dục, rèn luyện các giá trị ấy cho mọi thành viên xã hội và trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội. Đương nhiên, sự nghiệp giáo dục và rèn luyện này cần phải được tiến hành song song, cộng sinh và cộng lực với thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân. Nếu như sự nghiệp này tái sản sinh ra các giá trị bình đẳng, cộng đồng, nhân đạo của những người lao động chân chính trong điều kiện mới, bằng phương tiện mới và bởi chủ thể mới, thì thực tiễn cách mạng của giai cấp công nhân cũng sản sinh ra các giá trị bình đẳng, cộng đồng, nhân đạo của người công nhân trong điều kiện cách mạng vô sản, bằng hành động cách mạng và bởi giai cấp công nhân tiên tiến. Do vậy, cả người công nhân lẫn những người lao động chân chính đều là đồng sở hữu, đồng chủ thể của các giá trị bình đẳng, cộng đồng và nhân đạo trong xã hội xã hội chủ nghĩa và cùng được hưởng lợi do các giá trị ấy mang lại. Đó chính là văn hoá đạo đức của giai cấp công nhân và là yếu tố hợp thành cái mà V.I.Lênin gọi là văn hoá vô sản.

Quan điểm  của Lênin về xây dựng tổ chức Công đoàn của giai cấp công nhân:

Theo Lênin, sự ra đời của tổ chức công đoàn là một tất yếu khách quan, đặc biệt tổ chức này còn tồn tại lâu dài, kể cả khi giai cấp vô sản đã giành được chính quyền và lãnh đạo chính quyền, Đảng của giai cấp công nhân phải lãnh đạo đối với tổ chức công đoàn là vấn đề vô cùng quan trọng. Lênin khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức công đoàn, giáo dục và lãnh đạo công đoàn chính là nhiệm vụ của bất kỳ một đảng cộng sản nào. Chức năng và nhiệm vụ của công đoàn là vấn đề được Lênin đặc biệt quan tâm. Trước hết, công đoàn chính là nơi thu hút, tập hợp rộng rãi quần chúng vào hàng ngũ tổ chức của mình để giáo dục, thuyết phục quần chúng, huấn luyện quần chúng, làm cho quần chúng ủng hộ và tin theo Đảng và Nhà nước luôn là mục tiêu chiến lược đối với bất kỳ một đảng cộng sản nào trong mọi giai đoạn cách mạng. Lênin khẳng định: "Công đoàn nằm trong hệ thống chuyên chính vô sản, là tổ chức rộng lớn của giai cấp công nhân, là chỗ dựa vững chắc, người cộng tác đắc lực của cơ quan nhà nước, là sợi dây chuyền nối liền giữa Đảng với quần chúng, tuyệt đối không thể nói đến tính trung lập của tổ chức Công đoàn"[7]. Như vậy có thể khẳng định Công đoàn chính là sợi dây nối liền giữa Đảng, Nhà nước và quần chúng, là trường học của giai cấp công nhân, có nhiệm vụ dạy cho giai cấp công nhân biết liên hợp lại, đoàn kết chặt chẽ, đấu tranh bảo vệ quyền lợi của giai cấp mình, là nơi dạy cho công nhân biết quản lý.

Khi Đảng ra đời thì tổ chức công đoàn càng đặc biệt quan trọng hơn, đó chính là cầu nối giữa Đảng với quần chúng, là một kênh quan trọng để tập hợp quần chúng, giáo dục quần chúng, và kể cả đối với sự phát triển của Đảng. Đó chính là mối quan hệ qua lại khăng khít giữa Đảng với công đoàn, Đảng phải nắm lấy tổ chức quan trọng này vì đó chính là một tổ chức của giai cấp công nhân và đó chính là con đường duy nhất để giai cấp vô sản phát triển và thực hiện thành công sứ mệnh lịch sử của mình.

Ý nghĩa vận dụng trong xây dựng tổ chức công đoàn Việt Nam hiện nay:

Nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa, sớm đưa đất nước trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, gắn với phát triển kinh tế tri thức. Thấm nhuần quan điểm của Lênin về xây dựng tổ chức công đoàn của của giai cấp công nhân. Vì vậy, trong bất kỳ hoàn cảnh nào Đảng ta luôn kiên định giữ vững vai trò lãnh đạo trong giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng đội ngũ giai cấp công  nhân không ngừng lớn mạnh, cùng với đó Công đoàn Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, đồng hành cùng dân tộc, là lực lượng và chỗ dựa tin cậy, trung thành của Đảng, gắn bó máu thịt, hết lòng phấn đấu vì quyền lợi của giai cấp công nhân, người lao động và đã có những đóng góp quan trọng vào thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam.

Xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam là nền tảng chính trị - xã hội vững chắc của Đảng và Nhà nước ta. Công đoàn là tổ chức chính trị - xã hội tiên phong trong xây dựng, chỉnh đốn, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ; là chỗ dựa vững chắc và cầu nối giữa công nhân, người lao động với Đảng và Nhà nước. Xây dựng Công đoàn Việt Nam luôn là lực lượng tiên phong, đóng vai trò trung tâm trong đời sống chính trị của đất nước.

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, cần phải giao cho giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam tiếp tục tiến hành những cuộc vận động cách mạng to lớn, phát động những phong trào thi đua yêu nước rộng khắp, đóng góp sức người, sức của và cả máu xương cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Chúng ta phải luôn xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam kiên định, đoàn kết thống nhất, đổi mới sáng tạo, vận động, tổ chức, hướng dẫn công nhân và người lao động cả nước đi tiên phong trong lao động, sản xuất và đấu tranh cách mạng, là lực lượng tiên phong trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế tri thức của  đất nước. Tiếp tục xây dựng tổ chức công đoàn ngày càng phát triển, mở rộng về quy mô và nâng cao chất lượng, khẳng định vị thế, uy tín trong hệ thống chính trị. Xây dụng mô hình tổ chức bộ máy công đoàn tiếp tục được hoàn thiện theo hướng tinh gọn, hiện đại, hiệu quả; chất lượng đội ngũ cán bộ từng bước được nâng cao. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn chuyên nghiệp, bản lĩnh, trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm với công việc, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, không để bị suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", có đủ phẩm chất, năng lực. Duy trì phong trào thi đua yêu nước trong công nhân, viên chức, người lao động ngày càng có sự chuyển biến tích cực; xuất hiện nhiều tấm gương điển hình tiên tiến, khẳng định sự lớn mạnh và vai trò của tổ chức công đoàn, giai cấp công nhân trong hệ thống chính trị.

Tăng cường tuyên truyền, vận động, nâng cao chất lượng đoàn viên công đoàn, chú trọng rèn luyện bản lĩnh chính trị, giác ngộ giai cấp, lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, ý thức chấp hành pháp luật, tôn trọng và phục vụ nhân dân, làm sâu sắc thêm nhận thức về giai cấp và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, về Đảng, về tổ chức công đoàn. Phổ biến, nâng cao kiến thức pháp luật, nhất là pháp luật về lao động, công đoàn, trang bị kiến thức và khả năng tự bảo vệ cho đoàn viên, người lao động. Động viên, khích lệ người lao động không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, xây dựng tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động, kỹ năng nghề nghiệp, lao động cần cù, sáng tạo, quyết tâm chiến thắng đói nghèo, lạc hậu, nỗ lực phấn đấu vì việc làm bền vững và cuộc sống tốt đẹp hơn của chính mình, vì sự ổn định, phát triển của doanh nghiệp và góp phần vào sự phồn vinh của đất nước.

Tác giả: Đại tá, TS Nguyễn Thanh Bình

Nguồn: Phòng Thông tin KHQS - Học viện Chính tri

Theo hocvienchinhtribqp.edu.vn