Đồng chí Trần Tuấn Anh phát biểu tại Hội nghị đô thị toàn quốc năm 2022
Kính thưa đồng chí Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ,
Thưa các đồng chí đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, các vị khách quốc tế và toàn thể quý vị đại biểu,
Hội nghị Đô thị toàn quốc là sự kiện định kỳ được tổ chức 10 năm một lần. Năm nay 2022, Hội nghị này do Bộ Xây dựng phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương đồng chủ trì tổ chức; Hội nghị năm nay có ý nghĩa quan trọng do gắn với việc phổ biến triển khai Nghị quyết của Chính phủ số 148/NQ-CP ngày 11/11/2022 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW, ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về “Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các đô thị trên cả nước. Trong khuôn khổ Hội nghị Đô thị toàn quốc năm 2022, trước phiên toàn thể ngày hôm nay, ngày 16/11/2022 vừa qua, đã diễn ra 03 phiên Hội thảo chuyên đề với những nội dung về: nâng cao chất lượng quy hoạch đô thị hướng đến phát triển bền vững; phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật và chuyển đổi số trong quản lý đô thị trong quản lý đô thị; cơ chế chính sách quản lý phát triển đô thị Việt Nam. Qua các Hội thảo chuyên đề trên, Ban Tổ chức đã nhận được nhiều ý kiến, đề xuất cụ thể và thiết thực để góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động 148 của Chính phủ.
Cùng với thực hiện nhiệm vụ của Ban Kinh tế Trung ương được Bộ Chính trị giao chủ trì công tác hướng dẫn, kiểm tra, giám sát thực hiện Nghị quyết 06; hôm nay, tôi xin được chân thành cảm ơn đồng chí Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã mời tôi và đại diện Lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương tham dự Hội nghị phổ biến Chương trình hành động 148 của Chính phủ, và có ý kiến phát biểu.
- Kính thưa Thủ tướng Chính phủ; thưa các đồng chí đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, các vị khách quốc tế và toàn thể quý vị đại biểu,
Đô thị hóa và phát triển đô thị là quá trình tất yếu của các quốc gia trong quá trình phát triển, được gắn kết chặt chẽ với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nông thôn mới. Nhận thức được tầm quan trọng của đô thị hóa và phát triển đô thị, Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã nêu yêu cầu: “Đẩy nhanh tốc độ, nâng cao chất lượng đô thị hóa và kinh tế đô thị. Xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển hệ thống đô thị hài hòa, phù hợp với tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương...; hình thành một số chuỗi đô thị thông minh tại các khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung; xây dựng các đô thị theo hướng đô thị xanh, văn minh, có bản sắc và có tính tiên phong, dẫn dắt các hoạt động đổi mới sáng tạo, trở thành động lực của phát triển”.
Tại Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị đã xác định rõ một số quan điểm sau: “Đô thị hoá là tất yếu khách quan, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững trong thời gian tới...”, cần “đổi mới tư duy, lý luận và phương pháp quy hoạch đô thị; bảo đảm quy hoạch đô thị phải có tầm nhìn dài hạn, đồng bộ và hiện đại, lấy con người và chất lượng cuộc sống làm trung tâm; văn hóa và văn minh đô thị làm nền tảng phát triển”, “tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật và ban hành các cơ chế, chính sách có tính đột phá vượt trội cho phát triển đô thị bền vững, thúc đẩy kinh tế khu vực đô thị tăng trưởng nhanh, hiệu quả”…
Ngay sau khi Nghị quyết 06 được ban hành, Thủ tướng Chính phủ đã kịp thời chỉ đạo, giao Bộ Xây dựng là cơ quan thường trực, phối hợp với các bộ, ngành liên quan và các địa phương triển khai xây dựng Chương trình hành động. Trên cơ sở tổng hợp đầy đủ ý kiến tham gia của các cơ quan hữu quan và các địa phương trong cả nước, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 148/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị.
Qua đánh giá tổng quan cho thấy, Chương trình hành động 148 đã bám sát các quan điểm chỉ đạo cũng như 06 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết 06 để xây dựng 33 nhóm nhiệm vụ cụ thể, tập trung vào các nội dung trọng tâm về xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật; nâng cao chất lượng quy hoạch đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đô thị; đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, liên kết, thích ứng với biến đổi khí hậu; và xây dựng các đề án chuyên ngành… cùng sự phân công tổ chức, trách nhiệm thực hiện rõ ràng của các cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp gắn với tiến độ, lộ trình thực hiện cụ thể cho từng năm trong giai đoạn đến năm 2030.
Ban Kinh tế Trung ương thấy rằng, Chương trình hành động 148 được xây dựng với cách tiếp cận cụ thể, sáng tạo nhằm tạo thuận lợi cho công tác tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết Nghị quyết 06. Chương trình hành động 148 khi được triển khai đồng bộ sẽ kịp thời thể chế hóa những chủ trương của Đảng nêu trong Nghị quyết 06. Tôi cho rằng, cùng với sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và triển khai thực hiện quyết liệt của các ban, bộ, ngành và địa phương… chúng ta sẽ thực hiện thành công các mục tiêu, chỉ tiêu đề ra trong Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động 148 của Chính phủ.
- Kính thưa Thủ tướng Chính phủ; thưa toàn thể các quý vị đại biểu,
Chương trình hành động 148 của Chính phủ đã cụ thể hóa các chủ trương lớn của Đảng về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị bền vững trong giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 như được nêu trong Nghị quyết 06. Để có thể triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động 148 của Chính phủ, Ban Kinh tế Trung ương đề nghị cần chú trọng đến một số nội dung trọng tâm gắn với những nhiệm vụ, yêu cầu cụ thể sau:
Một là, cần xác định rõ khâu quyết định và tạo nên sự đột phá, thúc đẩy đô thị hóa và phát triển đô thị hiệu quả, bền vững trước hết là công tác quy hoạch đô thị; cần nâng cao chất lượng công tác quy hoạch và tổ chức quản lý có hiệu quả công tác quy hoạch trong quá trình phát triển đô thị. Cũng chính lý do này, Nghị quyết 06 với tên gọi gắn với nội hàm “quy hoạch” được đề cập đầu tiên và trực tiếp. Trong quan điểm của Nghị quyết 06-NQ/TW, Bộ Chính trị nhấn mạnh: “Đổi mới tư duy, lý luận và phương pháp quy hoạch đô thị; bảo đảm quy hoạch đô thị phải có tầm nhìn dài hạn, đồng bộ và hiện đại”. Trong nhiệm vụ, giải pháp nêu tại Nghị quyết 06 đã nêu rõ yêu cầu cần lưu ý trong nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, đó là:“(1) Đổi mới toàn diện về phương pháp, quy trình, nội dung và sản phẩm quy hoạch theo hướng quy hoạch đô thị phải có cách tiếp cận đa ngành, bao trùm, (2) Phải có tầm nhìn dài hạn, toàn diện, có tính chiến lược,(3) Tôn trọng quy luật thị trường và (4) Bảo đảm nguyên tắc phát triển bền vững; (5) Bảo đảm tính tầng bậc, liên tục, thống nhất, đầy đủ, tích hợp của hệ thống quy hoạch, gắn kết chặt chẽ với quy hoạch nông thôn;(6) Phân định rõ các vùng trong nội dung quy hoạch đô thị và áp dụng các công cụ kiểm soát phát triển theo quy hoạch và kế hoạch; (7) Gắn chặt chẽ công tác quy hoạch đô thị với nguồn lực thực hiện”.
Về phương thức thực hiện, cần đẩy nhanh các ứng dụng khoa học - công nghệ, nhất là các ứng dụng công nghệ số, nền tảng số, thúc đẩy chuyển đổi số trong quy hoạch và quản lý phát triển đô thị. Bên cạnh đó, cần đảm bảo bố trí nguồn lực tương xứng với công tác quy hoạch. Trong Chương trình hành động 148 cũng đã đề ra 4 nhóm nhiệm vụ liên quan đến công tác quy hoạch. Tôi cho rằng đây là những nhóm nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, cần có sự tham gia phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và địa phương, cũng như ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước. Đối với các nhiệm vụ quy hoạch cần có tư duy tiếp cận mở, khoa học và phù hợp với yêu cầu phát triển trong dài hạn; cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện các đề án quy hoạch, tổng kết các mô hình quy hoạch, chú trọng thực hiện lập quy hoạch tổng thể đơn vị hành chính các cấp giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Hai là, về kết cấu hạ tầng đô thị, Nghị quyết 06 xác định mục tiêu tổng quát là “kết cấu hạ tầng của đô thị, nhất là hạ tầng kỹ thuật khung và hạ tầng xã hội thiết yếu được xây dựng và phát triển đồng bộ, hiện đại”, đồng thời cũng yêu cầu “xây dựng và triển khai thực hiện các chương trình đầu tư phát triển hạ tầng đô thị đến năm 2030. Tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế và kỹ thuật diện rộng, hạ tầng số”, “đổi mới phương thức, mô hình quản lý và phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là nhà ở cho người lao động tại các khu công nghiệp”; “chú trọng ưu tiên quy hoạch hệ thống đường bộ, đường sắt hiện đại, phát triển hệ thống giao thông thủy phù hợp, bảo đảm thông suốt và liên kết vùng, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh”. Tôi cho rằng, xây dựng và quản lý hạ tầng đô thị bền vững, hiệu quả là yêu cầu cấp thiết, đồng thời cũng là nhiệm vụ phức tạp, hết sức khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh nguồn lực đất nước còn hạn chế. Việc đầu tư phát triển hạ tầng cần có trọng tâm, trọng điểm gắn với hiệu quả khai thác, sử dụng. Trong Chương trình hành động 148 cũng đã nêu rõ 14 nhóm nhiệm vụ liên quan đến nội dung này (nhiều nhiệm vụ nhất trong Chương trình hành động 148) đã cho thấy khối lượng công việc mà các cấp, các ngành và các địa phương phải thực hiện là rất lớn; vì vậy, cần phải có quyết tâm cao, hành động quyết liệt. Qua phân công nhiệm vụ nêu Chương trình hành động 148, cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của các địa phương, nhất là trong việc đề xuất những cơ chế, chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển.
Ba là, bên cạnh việc phát triển từng đô thị, phải chú trọng đến phát triển hệ thống đô thị bền vững và đồng bộ về mạng lưới để nâng cao hiệu quả chung của các đô thị; đối với nội dung này, quan điểm chỉ đạo nêu trong Nghị quyết 06 xác định rõ: “Phát triển hệ thống đô thị bền vững theo mạng lưới, phân bố hợp lý, phù hợp với từng vùng, miền, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, cân đối giữa các vùng, miền; phát triển các đô thị có chức năng tổng hợp với quy mô và dân số ở mức hợp lý theo hướng đô thị xanh, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai và dịch bệnh; bảo đảm tính kết nối cao giữa các đô thị trực thuộc Trung ương, đô thị trung tâm cấp quốc gia với đô thị vùng và khu vực nông thôn. Lựa chọn các đô thị có lợi thế đặc biệt để xây dựng thành các trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ... có khả năng cạnh tranh khu vực, quốc tế cao”. Về tổng thể, vấn đề đặt ra ở đây sẽ liên quan trực tiếp với công tác quy hoạch, nhất là Quy hoạch tổng thể quốc gia (vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã ký Nghị quyết số 138/NQ-CP ngày 25/10/2022 về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050); như vậy, quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cần phù hợp, đồng bộ với Quy hoạch tổng thể quốc gia. Đặc biệt, gắn kết với 4 vùng động lực quốc gia trọng yếu và hệ thống các hành lang kinh tế Bắc - Nam và Đông Tây để nâng cao hiệu quả chung của hệ thống đô thị quốc gia. Bên cạnh đó, yêu cầu về việc hình thành, phát triển các mô hình hệ thống đô thị mới có khả năng chống chịu thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển hệ thống đô thị vệ tinh để giải nén, giảm tải cho các đô thị lớn… cũng là những vấn đề mà các cấp, các ngành, nhất là chính quyền các địa phương cần có đề xuất những cơ chế, chính sách phù hợp như thế nào với thực tiễn đặt ra hiện nay.
Bốn là, cần quan tâm hoàn thiện chính quyền đô thị song song với nâng cao hiệu quả quản lý đô thị và phát huy và khai thác tốt các nguồn lực từ chính đô thị và nguồn lực từ xã hội cho phát triển đô thị, chú trọng phát triển kinh tế đô thị trở thành động lực quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết 06 đã nhấn mạnh yêu cầu “tổng kết việc thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và các cơ chế, chính sách riêng, có tính đặc thù đối với một số địa phương để làm căn cứ sớm hoàn thiện thể chế về chính quyền đô thị”, đồng thời cần “thực hiện phân cấp và phân quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền các đô thị gắn với đề cao trách nhiệm, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý thống nhất của Trung ương”; theo đó, việc nghiên cứu sắp xếp, sáp nhập, thành lập mới đơn vị hành chính đô thị nhưng vẫn bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ phù hợp với quy hoạch và yêu cầu phát triển cũng là những vấn đề mà chính quyền các cấp đang trăn trở về cơ chế, chính sách, cũng như đang nghiên cứu, tìm kiếm các giải pháp phù hợp với tính đặc thù của địa phương mình để hoàn thiện thể chế về chính quyền đô thị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đô thị tại địa phương. Nhân dịp này, Ban Kinh tế Trung ương đề nghị các địa phương và các đại biểu trao đổi thẳng thắn vấn đề nêu trên.
Đối với phát triển kinh tế đô thị, Nghị quyết 06 đặt ra mục tiêu đến năm 2025, kinh tế đô thị đóng góp vào GDP cả nước khoảng 75%, đến năm 2030 đạt khoảng 85%; tỷ trọng kinh tế số trong GRDP của các đô thị trực thuộc Trung ương đạt bình quân 25 - 30% vào năm 2025, 35 - 40% vào năm 2030. Đồng thời, Nghị quyết cũng có nhóm nhiệm vụ riêng về phát triển kinh tế đô thị với các giải pháp cụ thể. Vì vậy, Hội nghị lần này có ý nghĩa quan trọng để các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ lắng nghe, tiếp thu các ý kiến đề xuất, kiến nghị góp phần thể chế hóa và cụ thể hóa đường lối, chủ trương về phát triển kinh tế đô thị nêu tại Nghị quyết 06, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu đã đề ra.
- Kính thưa Thủ tướng Chính phủ; thưa các đồng chí đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, các vị khách quốc tế và toàn thể quý vị đại biểu,
Vẫn còn nhiều nội dung cần trao đổi liên quan đến việc phổ biến, triển khai thực hiện Chương trình hành động 148 để thực hiện Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, do thời lượng Hội nghị, tôi xin chỉ nêu một số nội dung trọng tâm trên. Ban Kinh tế Trung ương cho rằng, để thực hiện hiệu quả Chương trình hành động 148, cần có sự phối hợp đồng bộ trong hệ thống chính trị, từ các bộ, ban, ngành Trung ương đến các địa phương. Ban Kinh tế Trung ương đề nghị trong thời gian tới, khi triển khai thực hiện nhiệm vụ hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, giám sát thực hiện Nghị quyết 06, Ban Kinh tế Trung ương mong muốn tiếp tục nhận được sự phối hợp của các cơ quan hữu quan và các địa phương.
Nhân dịp Hội nghị này, tôi bày tỏ sự tin tưởng rằng với sự chỉ đạo quyết liệt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng với sự tham gia tích cực của các cơ quan hữu quan và các địa phương, việc triển khai thực hiện Chương trình hành động 148 của Chính phủ sẽ bảo đảm hoàn thành những mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 06, góp phần thực hiện thành công Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021-2030).
Xin kính chúc đồng chí Thủ tướng Chính phủ và toàn thể quý vị đại biểu sức khỏe, hạnh phúc và thành công.
Trân trọng cảm ơn./.
Trung tâm Thông tin, phân tích và dự báo kinh tế